Do doliny Wierchomli przez wzniesienia Beskidu Sądeckiego

2

Beskid Sądecki, Pieniny
ZACHODNIE KRAŃCE

ŁEMKOWSZCZYZNY

dzień 5        rozdział 11

Jaworzyna Krynicka to najwyższy szczyt na zachodnich krańcach Łemkowszczyzny, ale też największe wzniesienie na całym obszarze Łemkowszczyzny. Znajduje się w Beskidzie Sądeckim, w głównym grzbiecie Pasma Jaworzyny. Dzisiaj Jaworzyna praktycznie cała pokryta jest lasami, tak jak grzbiet ciągnący się na zachód. Niegdyś jednak cały grzbiet pokrywały liczne polany, ciągnące się od Jaworzyny przez Runek aż po Halę Łabowską, na tych polanach i halach wypasali Łemkowie zamieszkujący te okolice. Często były one jedynym źródłem utrzymania łemkowskich rodzin, wysiedlonych stąd po wojnie.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Muzyczna podróż po Karpatach - barwy muzyki Łemków

2

Beskid Sądecki, Pieniny
ZACHODNIE KRAŃCE

ŁEMKOWSZCZYZNY

dzień 4        rozdział 10

O barwnym świecie Łemków opowiadają liczne pieśni i spiwanky. Mówią o codziennym życiu na Łemkowszczyźnie, o pracy, smutkach, miłości, ale też tęsknocie. W śpiewanych tekstach znajdziemy radość, humor, ale też wzruszenie i łzy. Muzykę Łemków cechuje bogactwo melodyki, zawsze łatwo wpadającej w ucho. W łemkowskim repertuarze znajdziemy muzykę dynamiczną porywającą do tańca, oraz przepiękne poruszające ballady.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Przez Góry Leluchowskie i okopy konfederatów

2

Beskid Sądecki, Pieniny
ZACHODNIE KRAŃCE

ŁEMKOWSZCZYZNY

dzień 4        rozdział 9

Zabudowa łemkowskich wsi sięgała w nich grzbietów gór. Po 1947 roku, gdy wysiedlono stąd Łemków, sprowadzona polska ludność wolała zajmować domy stojące w dolinach, a nie te w wyżej położonych przysiółkach. Stąd też domy z górnych przysiółków zostały szybko rozebrane. Zniknęły łemkowskie obejścia, a prowadzące do nich drogi wkrótce obrosły trawami lub zarosły lasem.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Perła nad perłami wśród łemkowskich cerkwi

2

Beskid Sądecki, Pieniny
ZACHODNIE KRAŃCE

ŁEMKOWSZCZYZNY

dzień 4        rozdział 8

Natura nie czeka. Przyroda zagarnęła wiele opuszczonych wiosek łemkowskich, wcześniej ograbionych i zniszczonych. Zarosły już trawą lub zagarnął je las. Takie właśnie wioski widzieliśmy ostatnim razem, a właściwie to co po nich zostało: cerkwisko, krzyż przydrożny, zdziczałe drzewa owocowe. Te wioski przymusem pozbawione gospodarzy nie znalazły już nowych zasiedleńców. Zostały pozostawione na pastwę wszechogarniającej pustki i łapczywej przyrody. Nie wszędzie jednak tak się stało... „na szczęście” chciałoby się powiedzieć, ale coś nas powstrzymuje od takiego stwierdzenia, bo mamy świadomość, że za tym ocaleniem kryje się dramat przesiedleń. W tych powtórnie zasiedlonych wioskach coraz trudniej znaleźć łemkowską chyżę, ale zazwyczaj gdzieś w otoczeniu drzew wciąż stoi ocalona, unikatowa świątynia, idealnie wpisująca się w krajobraz starej Łemkowszczyzny, zwana tutaj cerkwią. Zadziwiają wspaniałą bryłą, kunsztem wykonania i świadczą współczesnym o łemkowskiej przeszłości.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Powiedział światu co chciał...

2

Beskid Sądecki, Pieniny
ZACHODNIE KRAŃCE

ŁEMKOWSZCZYZNY

dzień 4        rozdział 7

Zachodnie krańce Łemkowszczyzny leżą poza Beskidem Niskim, zachodząc na Beskid Sądecki i Pieniny. Jest tu perła polskich uzdrowisk położna w malowniczej dolinie Kryniczanki, skryta w toni leśnych wzniesień. Żył tutaj pewien Łemko, jeden z najbardziej znanych Łemków w Polsce i na świecie. U ostatnich lat swojego życia, w przededniu międzynarodowej sławy chodził po Krynicy z takim listem przywieszonym na sznurku u szyi:

Udostępnij:

Czytaj całość...

Śladami papieża: ostatnia kardynalska wędrówka

Tamtego wrześniowego dnia, 37 lat temu, trzej Wędrowcy mieli pochmurny, mżysty dzień. Taki był pożegnalny dzień z Beskidami kardynała Karola Wojtyły. Dzisiaj spoglądamy na tamten dzień przez pryzmat czasu jego papieskiej posługi i pożegnania. Czas mknie do przodu - oddalamy się od tamtych dni, ale dusza i zmysły pozostają wrażliwe na jego wspomnienie. Jest w tym też jakaś tęsknota, chęć sentymentalnego powrotu do tego co przeminęło... żeby choć na chwilę dało się otworzyć wrota czasu i zajrzeć przez nie wstecz na świat, jakże inny niż ten dzisiejszy. A gdyby tak dotknąć tych samych ścieżek, którymi wędrował Karol Wojtyła, znany później jako Jan Paweł II, zobaczyć to, na co kiedyś z podziwem spoglądał i co było tak bliskie jego sercu? Może wtedy uchylą się choć trochę te wrota czasu i ukażą to co chcemy zobaczyć, czy przypomnieć sobie to co kiedyś nas inspirowało, co było ważne, a umknęło naszej pamięci w bezładnym zgiełku dzisiejszego czasu.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Krwawy Superksięzyc

Nie spaliśmy długo tej nocy, ledwie 3 godziny. Trudno było zasnąć w obawie, że zaśpimy, choć nastawiliśmy aż dwa budziki na drugą w nocy. Nie darowalibyśmy sobie, gdybyśmy przespali to niecodzienne zjawisko astronomiczne, tym bardziej, że prognozowane są bardzo dobre warunki pogodowe. Bezchmurne niebo jest gwarantem wyśmienitych obserwacji krwawego superksiężyca. Z tego właśnie powodu dzisiejsza noc jest wyjątkowa.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Do Wołtuszowej przez beskidzkie połoniny

1

Beskid Niski
WSCHODNIA ŁEMKOWSZCZYZNA

dzień 3    rozdział 6

Połoniny poza Bieszczadami? Gdzie? Otóż są takie miejsca w Beskidzie Niskim pokryte rozległymi łąkami, na podobieństwo połonin znanych z Bieszczadów. Kiedyś pokryte były pasami łemkowskich pól i łąk, dzisiaj stanowią rozległe murawy, na których powstrzymana została sukcesja lasu. Nie są bardzo rozległe, ale za to... mniej popularne od Bieszczadów.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej

1

Beskid Niski
WSCHODNIA ŁEMKOWSZCZYZNA

dzień 2        rozdział 5

Wieś miał założyć niejaki Zyndram z Maszkowic herbu Słońce, który otrzymał za zasługi wojenne obszary leśne od króla Władysława Jagiełły. Zyndram przybył tutaj z jeńcami pojmanymi w bitwie pod Grunwaldem, których skierował do wyrębu lasu. Tak miała powstać osada przy potoku Panna, zwanym niegdyś Sołotwyna. Nie ma pewności, czy faktycznie tak było, bowiem pierwsze wzmianki o wsi Zyndranowa pojawiają się dużo później.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Muzeum Kultury Łemkowskiej w Olchowcu

1

Beskid Niski
WSCHODNIA ŁEMKOWSZCZYZNA

dzień 2        rozdział 4

Olchowiec to wioska zagubiona gdzieś w sercu Beskidu Niskiego, położona w uroczej krainie zamkniętej ze wszystkich stron lesistymi wzniesieniami, niemalże odizolowana. Wioski łemkowskie miały przeważnie zabudowę szeregową, co warunkowało naturalne ukształtowanie dolin, w których lud ten osiedlał się. Tutaj jest trochę inaczej, bo w centrum tej krainy wznosi się Horb.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Baranie

1

Beskid Niski
WSCHODNIA ŁEMKOWSZCZYZNA

dzień 2        rozdział 3

Z lasów na wzgórzach otaczających Rudawkę Rymanowską wolno unoszą się welony mgły. Ponad nami niebo zachmurzone. Wilgotny, ale ciepły poranek nastał nad doliną Wisłoka. Ostatnie dni lata to zapowiedź zbliżającej się jesieni. Dzień kurczy się co raz bardziej. Ma być dzisiaj pochmurno, może nawet deszczowo, ale to nic nie szkodzi... wkrótce ta jesień, która już nadchodzi zabarwi te lasy płomiennymi kolorami.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Na węgierskim trakcie

1

Beskid Niski
WSCHODNIA ŁEMKOWSZCZYZNA

dzień 1        rozdział 2

Słońce jest już całkiem nisko - wkrótce dotknie wzniesień Beskidu Niskiego. Jaśliska ogarnia senność. To niegdysiejsze miasteczko stanowiące centrum administracyjne i handlowe dla pobliskich siół swoją największą świetność ma już chyba za sobą. Na dawnej Łemkowszczyźnie było polską wyspą rzymskokatolickiej wiary. Rusnakom, czyli ludziom greckiej wiary nie wolno było się w nim osiedlać, zaś Żydzi mieli ograniczone prawa w dzierżawieniu nieruchomości i handlu w mieście. Rozwój Jaślisk miał znaczący wpływ na życie pobliskich siół łemkowskich.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Kamień nad Jaśliskami i dolina Bełczy

1

Beskid Niski
WSCHODNIA ŁEMKOWSZCZYZNA

dzień 1        rozdział 1

Hej, las rymanowski za mgłą,
a mnie dzisiaj jechać do Krakowa
czemuż mi to oczy zaszły łzą,
czemuż słońce za chmury się chowa?
Hej, gospodarz myje powóz na drogę,
spakowane koszyska już stoją,
jeno rozpierzchłych myśli sprząc nie mogę
ni w podróżny tobołek związać żałość moją.
Jeden mi się podobał ten las, jako ściana
stał przede mną posępny, dumny, tajemniczy...

Udostępnij:

Czytaj całość...

Howerla

Jest po deszczu. Lało w nocy lało i cieszyliśmy się z tego, że to właśnie wtedy, a nie teraz. Dobrze się spało przy stukających o szybę kroplach, Droga dojazdowa do Zaroślaka jest jeszcze wilgotna, wypełniona kałużami wody. Temperatura jednak rośnie. Robi się cieplutko, a nawet nieco duszno. Słońce zasłaniają chmury, ale ochoczo podchodzimy do dzisiejszego dnia, bo mamy wejść na najwyższy szczyt Ukrainy.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Pop Iwan

Spoglądaliśmy wczoraj na te góry jak zaczarowani pięknym pejzażem. Są one jak legendy niosące stare historie w czasy współczesne. Niektórzy otaczają je nawet pewnym rodzajem kultu, snując opowieści, czy wspominając dawne wędrówki. Skrywają one mnóstwo wiosek, jakby zagubionych i zapomnianych, odciętych od świata mimo dochodzących dróg, ale dróg niezwykłych, przeciskających się często przez ciasne przewężenia dolin, czasami przepaściście nad łożyskami rzek, przecinając je od czasu do czasu po drewnianych mostach, albo wprost przez bród.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Pohrebtyna i Baba Ludowa

Opary mgły unoszą się nad zielonymi trawami skąpanymi w porannej rosie. Chłód poranny, senna pogoda panuje w Werchowynie. W okresie międzywojennym miejscowość była znana pod nazwą Żabie. Nazwę taką miejscowość ta nosiła jeszcze do 1962 roku. Dzisiaj stanowi jedno z centrów kultury Hucułów. To dogodne miejsce na wypady po wschodniej część Ukraińskich Karpat. Dzisiaj udajemy się stąd w głąb doliny Czarnego Czeremoszu (ukr. Чорний Черемош) - rzeki, która przepływa przez Werchowynę.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Ostatnia wycieczka

Była to sobota, 9 września 1978 roku. W malowniczo położonej pośród wzniesień Beskidu Żywieckiego wsi Skawica pojawiło się trzech wędrowców: ks. prof. Tadeusz Styczeń, ks. Stanisław Dziwisz oraz ówczesny metropolita krakowski kard. Karol Wojtyła, wracający z niedawno odbytego konklawe po którym nowo wybrany papież przyjął imię Jan Paweł I. Trzej wędrowcy wyruszyli w górę doliny potoku Skawiczanka, zwanego Skawicą Sołtysią. Magnetyzujący szum wartkiego potoku i unoszące się nad nim rześkie górskie powietrze, ustronie zacisznej doliny nie były im obce, ale jak zwykle pieśń tutejszej przyrody uspokajała ich myśli i serca, zapewne kreowała też rozmowę, której tematyki nie znamy.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Kawałek polskiej historii

Zamek nie góruje na wysokim wzgórzu, lecz choć leży w obniżeniu terenu, to wysokim murem odbija się od płynącego obok Dniestru. Schowany w zagłębieniu dumnie spogląda w nurt rzeki należącej do zlewiska czarnomorskiego. Przez Turków rzeka ta Turla była zwaną, a w starożytności z greckiego Tyras na nią mówiono. Wiele źródeł ją tworzy i zasila, wszystkie leżą w Karpatach Wschodnich. Podaje się, że jej główne źródła biją około 3 km na południe od ukraińskiej wsi Rozłucz (ukr. Розлуч), pod kulminacją Czontyjówki (913 m n.p.m.). Kiedyś zdania badaczy były podzielone w tym temacie. Wzdłuż biegu Dniestru żyją ludzie o tradycjach rusińsko-mołdawskich, zapewne ze szczyptą wpływów polskich, tureckich, czy też tatarskich. Widoczny jest też dzisiaj wpływ świata zachodu, a przede wszystkim chyba zachłyśnięcie amerykańskością, co widać np. na stacji paliw, gdzie sprzedawane są „amerykańskie” hot dogi, obok innych „zwyczajnych”.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Jarowica i Tomnatyk (Pamir)

Od rana słońce próbuje rozbić chmarę chmur. Wschodząc rozżarza poszarpany horyzont na wschodnim krańcu Karpat Ukraińskich. Dzień wstał w Werchowynie, słońce nadaje mu nutę optymizmu. Próbujemy przyzwyczaić się do specyficznego ukraińskiego jadła. Nie jest złe, ale trzeba się przestawić. Popijamy słodką herbatą, która tutaj wśród miejscowej ludności nie jest codziennością. Cukier jest bardzo drogi, ale turystom z Polski gospodarze nie żałują tego herbacianego dodatku.

Udostępnij:

Czytaj całość...