Od przełęczy do przełęczy

4

Beskid Niski, Bieszczady
WSCHODNIE KRAŃCE

ŁEMKOWSZCZYZNY

dzień 12        rozdział 26

Główny grzbiet Karpat to naturalny mur wytyczający granice we wszelakim odniesieniu. Ludzie szukali w nim dróg przejścia z jednej na drugą stronę, a najdogodniejszymi były te przez niżej położone przełęcze. One zawsze były najdogodniejszym miejscem przeprawy przez góry. Korzystali z nich kupcy i handlarze oraz wojenni stratedzy. Przezeń wytyczano pierwsze szlaki komunikacyjne łączące regiony i miasta leżące po obu stronach grzbietu górskiego. Nie pozostawały one bez wpływu na życie wiosek, które miały to szczęście, ale też czasem nieszczęście usadowić się przy tych szlakach. Podczas pokoju wpływały na rozwój wsi, ale podczas działań wojennych wsie te były narażone na grabież i zniszczenie.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Na koniec świata

4

Beskid Niski, Bieszczady
WSCHODNIE KRAŃCE

ŁEMKOWSZCZYZNY

dzień 12        rozdział 25

Skrawek ojcowizny dawno nie widziany zapewne wydaje się obcy. Bliski sercu, ale jakby ze snu. Kawałek ziemi ten sam, ale ludzi którzy tu mieszkali już nie ma. Komu by się chciało wracać do tej pustki. Nie ma zbyt wielu, którzy odważyli się to zrobić. Od wygnania minęło już zbyt wiele lat. Zostały tylko wspomnienia, obrazy z przeszłości, pamiętane przez gorycz i żal, a po tylu latach nowe miejsce zamieszkania nie jest już obce. Nie chce się wracać, bo co zostało tutaj po tylu latach. To co zostało po starej Łemkowszczyźnie trawi czas i przyroda. Smutna prawda.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Na pograniczu łemkowsko-bojkowskim

4

Beskid Niski, Bieszczady
WSCHODNIE KRAŃCE

ŁEMKOWSZCZYZNY

dzień 11        rozdział 24

Wschodnia granica Łemkowszczyzny nie jest jednoznaczna, bo różnice kulturowe z mieszkającymi dalej na wschodzie Bojkami zacierały się. Wszak obie grupy etniczne były pochodzenia rusińskiego. Różnice tych grup tutaj na ich wspólnym pograniczu były nawet znacznie mniejsze niż różnice między samymi Łemkami mieszkającymi na wschodnich i zachodnich krańcach Łemkowszczyzny. Różnice te słychać było również w gwarze Łemków, szczególnie wyraziście pomiędzy mieszkającymi nad Popradem a mieszkającymi tutaj nad Osławą i Osławicą. Gdzież więc leży i jak szeroka jest wschodnia granica Łemkowszczyzny? Gdzie leżały ostatnie łemkowskie wioski na pograniczu łemkowsko-bojowskim?

Udostępnij:

Czytaj całość...

Osławickie cerkwie

4

Beskid Niski, Bieszczady
WSCHODNIE KRAŃCE

ŁEMKOWSZCZYZNY

dzień 10        rozdział 23

Jesteśmy coraz bliżej doliny potoku Rzepedka. Jego źródeł poszukiwać należy na wysokości około 640 m n.p.m. w pasemku Połońskiego Wierchu i Rzepedki. W dolinie sadowiła się łemkowska wioska Rzepedź. Obecnie osada ta nazywana jest Starą Rzepedzią, bowiem Rzepedź rozrosła się w latach 60-tych XX wieku poza dolinę Rzepedki, gdy powstała część przemysłowa Rzepedzi - „Bieszczadzkie Zakłady Przemysłu Drzewnego. Centrum wsi znajduje się dzisiaj u zbiegu rzek Osławy i Osławicy. Jednak w czasach Łemków wieś skupiała się w dolinie potoku Rzepedka.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Jaki tu spokój...

4

Beskid Niski, Bieszczady
WSCHODNIE KRAŃCE

ŁEMKOWSZCZYZNY

dzień 10        rozdział 22

Wiosenny czas nastał. Bociany powróciły już z afrykańskiego zimowiska. Przemierzyły dolinę Nilu, ominęły morza, pokonały chwile niepogody i inne trudności. Zwykle wracają do tych samych zeszłorocznych gniazd. Nie mają powodów szukania innych miejsc gniazdowania, jeśli w dotychczasowym okres lęgowy był udany. Jeżeli jednak jest inaczej, to w takich sytuacjach nie przenoszą się zbyt daleko i osiedlają się nie dalej niż w sąsiedniej wsi. Wolą wychowywać swe potomstwo w dobrze znanym sobie terenie. Nie muszą tracić czasu na poznawanie go i od razu mogą czerpać z niego to co potrzebne im do życia. Gdy zaś zatęsknią do poprzednich włości mogą bez problemów do nich pofrunąć w odwiedziny i zobaczyć je znów.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Wieczór wspominkowy

MAŁY SZLAK BESKIDZKI

przez cztery pory roku z polskimi zwyczajami ludowymi w tle

Niektórzy mogą postrzegać ją wędrówką do świata zabobonów, inni nawrotem do rodzimowierstwa, lecz większość powie raczej, że jest to wspomnienie tradycji i zwyczajów naszych przodków. Słowiańska wiara i zwyczaje ściśle związane były ze zmianami zachodzącymi w przyrodzie, uzależnionymi od pór roku. W górach, gdzie pamięć o przodkach jest wyjątkowo trwała, a poszanowanie dawnych tradycji bardzo silne, dotrzeć można do wielu miejsc, gdzie przetrwały piękne zwyczaje ludowe. Częstokroć nie zdajemy sobie z tego sprawy jak bardzo żywot dawnych zwyczajów (nawet tych sięgających rodowodem do czasów pogańskich) zakorzenił się w tradycjach współczesnego chrześcijaństwa - oparły się chrystianizacji i wkomponowały do chrześcijańskiej tradycji.

Całoroczna wędrówka Małym Szlakiem Beskidzkim dała nam możliwość przypomnienia sobie niektórych ludowych zwyczajów, w kolejności zgodnej z chronologią roku obrzędowego, czyli dokładnie tak jak były one obchodzone przez naszych przodków.

Udostępnij:

Czytaj całość...

MSP TG, etap 2: Gorzeń Górny - Ponikiew

Tu w tym mieście, Wadowicach, wszystko się zaczęło. I życie się zaczęło, i szkoła się zaczęła, studia się zaczęły, i teatr się zaczął, i kapłaństwo się zaczęło. Jan Paweł II, 16.06.1999 r.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Rozlało się fioletowo-błękitne morze

Kiedy wiosnom śniezek ginie sercem radość wzrusy na polanie, pod Tatrami zakwitły krokusy. Takie piykne, fijołkowe aze miło oku zakryły polane na Białym Potoku. Bliziućko pod reglem piyknymi Tatrami pudom, wney tam pudom juhasi z owcami. Bo to przecie nase Tatry i Polany momy w nich przywilej królewski nadany. (Michał Cieśla Łuszczek, podhalański poeta)

Udostępnij:

Czytaj całość...

MSP TW-07, etap 1: Kiry - Dolina Jarząbcza

Mogłem w dniu dzisiejszym spojrzeć z bliska na Tatry, i odetchnąć powietrzem mej młodości. Jan Paweł II, 23.06.1983 r.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Nostalgiczny powrót z końcowej kropki MSB

TRASA:

Luboń Wielki (1022 m n.p.m.) Luboń Mały (869 m n.p.m.) Naprawa, PKS (646 m n.p.m.)

OPIS:

Schronisko PTTK na Luboniu Wielkim.

Wracamy z Lubonia Wielkiego szlakiem w kolorze dzisiejszego nieba. Jakaś pustka jest w nas, bo to koniec. Radość i satysfakcja choć są ogromne, to jednak trochę wytłumione. Skończyło się coś pięknego, tak jak za niedługo skończy się ten cudowny dzień. Maszerujemy leśną dróżką w zamyśleniu. Trudno zebrać się do rozmowy na jakiś temat. Wkraczamy na polanę Surówki. Słońce wytopiło z niej już cały śnieg. Płonie na niej watra. Przy niej siedzą jacyś wędrowcy. Patrzą na południe, wpatrują się w grzebień Tatr widoczny w całej swej rozciągłości. Wyrastający za grzbietem Gorców i Beskidu Orawsko-Podhalańskiego.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Mały Szlak Beskidzki, etap 10: Mszana Dolna - Luboń Wielki

MAŁY SZLAK BESKIDZKI

przez cztery pory roku z polskimi zwyczajami ludowymi w tle

PRZED WIOŚNIE	WIOSNA		LATO		JESIEŃ		PRZED ZIMIE	ZIMA
Jare Gody	Zielone Świątki	Noc Kupały	Noc Świętojańska	Od zażynek do dożynek	Dziady	Katarzynki i Andrzejki	Szczodre Gody	Zapusty	Judaszki

---

Judaszki Zima jeszcze nie chce ustąpić wiośnie. Przyroda jeszcze odpoczywa, oczekując niezaprzeczalnych oznak wiosny. Jej zwiastunami są drobne białe kwiaty śnieżyczki przebiśnieg i śnieżycy wiosennej, w górach na halach zakwitają łany szafranu spiskiego. Zwierzęta przebudzone z zimowego snu stają się wyraźnie aktywniejsze. Do swych gniazd wracają ptaki z ciepłych krajów. Lasy, pola zaczynają się zielenić. Wkrótce zamknie się krągły rok - rytm przyrody, życia i ludzkiej egzystencji. W ludzkich obejściach również trwają przygotowania do wiosny - zwyczajowe sprzątanie. Wszystkie śmieci, liście i inne pozostałości po odchodzącej zimie układa się na jeden stos, a potem podpala. Gdzieniegdzie ognisko to nazywane było „paleniem Judasza”. Podobną wymowę, wyrażającą dezaprobatę największemu zdrajcy w historii chrześcijaństwa miał powszechny niegdyś zwyczaj wieszania, palenia i topienia kukły Judasza. Wyrósł on na bazie pogańskiego obyczaju powitania wiosny i topienia Marzanny. Korzeniami sięga więc do najstarszych praktyk stosowanych przez człowieka dla zjednania sobie natury i jej sił. Nadchodzący czas Wielkiej Nocy będzie najlepszym by zatrzymać się i pomyśleć o życiu, mając na względzie innych, bez względu na kolor skóry, czy wiarę, by współistnieć w zgodzie z naturą i Stwórcą tego unikalnego i cudownego kawałka Wszechświata jakim jest nasza Ziemia.

Udostępnij:

Czytaj całość...

MSP TG, etap 1: Kalwaria Zebrzydowska - Gorzeń Górny

Góry odsłaniają swoje sekrety tylko przed tym, kto ma odwagę rzucić im wyzwanie. Jan Paweł II

Udostępnij:

Czytaj całość...

Schroniska Tatrzańskie

Latem - pot i upał, zimą - trasa śliska, A miejscem wytchnienia, są właśnie schroniska! Waldemar Ciszewski O PROJEKCIE

Zamysł projektu „Schroniska Tatrzańskie” pojawił się już dawno. Środowisko sympatyków Tatr długo obiegały różne wieści o nim. Z końcem 2015 roku wszelkie plotki przestały mieć rację bytu - Klub Turystyki Górskiej „Wierch” Hutniczo-Miejskiego Oddziału PTTK w Krakowie zaprezentował projekt górskiemu światu. Jej twórcy poszerzają nim tatrzańską rodzinę odznak turystycznych, reprezentowanych do tej pory przez „Tatrzańskie Dwutysięczniki” i „Tatrzańskie Stawy”. Nowy projekt nawiązuje do nich wyeksponowanym wizerunkiem szarotki alpejskiej, podkreślając w ten sposób, tak jak tamte projekty, znaczenie ochrony przyrody dla zachowania przyrodniczej unikatowości Tatr. Wszyscy jesteśmy razem dla tejże idei, bo prowadzi ona do zachowania Tatr wraz z ich całym naturalnym środowiskiem. Tatry są przecież jednym wspólnym dobrem, niepowtarzalnym i podziwianym. Są to góry pełne niezwykłych historii i legend. Każda turnia, każda skała może nam coś opowiedzieć o sobie, jak też o ludziach którzy je zdobywali, czy o tych co wędrowali u ich stóp. Na ich stokach, szczytach i graniach leżą opowieści o radościach, fascynacjach, czasami też o smutkach, historie życia, umiłowania, przetrwania, ale też niekiedy śmierci. Nie rzadko kryją w sobie jakąś magiczną moc, czy może mistykę, która nie tylko oczarowuje, ale również przyciąga ku sobie, nie pozwala oderwać oczu, tak jak ta samotna turnia z nad Morskiego Oka, która widnieje w tle odznaki. Jest to oczywiście Mnich (słow. Mních), znany wszystkim miłośnikom Tatr. Przypomina sylwetką siedzącego mnicha w kapturze, którą można podziwiać z punktu widokowego przy Schronisku PTTK nad Morskim Okiem, albo znad brzegu Morskiego Oka.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Tatrzańskie Stawy

W górskich stawach się odbija, urok chwili, która mija… Waldemar Ciszewski O PROJEKCIE

Czy wyrazem piękna Tatr są tylko strzeliste turnie i granie? Czy tylko one mogą być pokusą zdobywania? Na dnie wielu tatrzańskich dolin leżą perły połyskujące w blasku słonecznym. Latem i jesienią przeglądają się w nich turnie i granie. Zimą skute lodem i obielone śnieżnym puchem trwają do wiosny by roztajać i zabłysnąć szafirem, szmaragdem, zielenią, nawet czernią, a niekiedy brunatną czerwienią.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Zostały dwa tygodnie...

Zbliża się koniec tej wędrówki. Za dwa tygodnie wejdziemy na ostatni szczyt, najwyższy na całym przebiegu Małego Szlaku Beskidzkiego. Wydaje się, że ledwie co zaczęliśmy tą wędrówkę, przez Beskid Mały, Beskid Makowski, a na końcu Beskid Wyspowy, w którym czeka nas finał. Od dnia, kiedy zaczynaliśmy minął cały rok, cały cykl życia natury wyznaczony rytmem pór roku, przez wiosnę, lato, jesień i zimę, która jeszcze trwa, ale już wyraźnie ustępuje. Oto co dostrzegamy: życie zaczyna zataczać kolejny krąg, a my znów tak jak co roku poddamy się kolejnemu, odwiecznemu cyklowi natury. Znów wspólnie z innymi spojrzymy na cudowną przyrodę pobudzoną tchnieniem wiosny. Znów połączą nas więzy tej samej pasji i zamiłowania. Czerpać będziemy z niej tą samą siłę i pogodę na zaś, aż do kolejnego razu kiedy znów wyruszymy w góry.

Zostały dwa tygodnie, gdy wyruszymy na ostatni etap wędrówki. Wejdziemy na ostatni szczyt, gdzie dotkniemy rodzimowierczych figur słowiańskich, a potem, gdy odpoczniemy - obejrzymy się za siebie, tam skąd przybyliśmy. Spróbujemy sobie przypomnieć początek i kolejne etapy tej wędrówki. Trudno dziś odgadnąć jakie uczucia będą się w nas miotać. I pozostanie nam już tylko powrót - zejście z góry, tym oto niebieskim szlakiem wiodącym przez grzbiet Lubonia Wielkiego do wsi Naprawa, tym samym, który dzisiaj prowadził nas Luboń Wielki.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Z Piątkowej na obiad „do Maciejowej”

Czyżby aura oszukała drzewa? Pąki pojawiły się na gałązkach, bazie i witki. Czy wytrzymają w razie nawrotu mrozów - aura teraz jest taka dziwna. Niepodobna do tej, do jakiej przyzwyczailiśmy się w dzieciństwie.

Udostępnij:

Czytaj całość...

Na Piątkowej

Rosła tu kiedyś gęsta, dzika puszcza, w której skrywali się liczni zbójcy. Okolica nie mała tylu mieszkańców, wzniesienia nie były pokryte polami uprawnymi tak jak dziś, nie było tej ruchliwej szosy, ale wiódł tędy uczęszczany trakt handlowy łączący Polskę i Węgry. Swego czasu traktem tym przejeżdżał bogaty kupiec, a w miejscu w którym stoimy napadli go zbójcy. Otoczony ze wszystkich stron nie miał szans na ucieczkę. Bezsilny wzniósł oczy i ręce ku niebu, i zawołał „Krzyżu Święty ratuj mnie!”. I wówczas na niebie pośród chmur pojawił się świetlisty krzyż. Powiew wiatru zakołysał lasem. Przerażeni tym zjawiskiem zbójnicy uciekli, zaś na miejscu tego zdarzenia wytrysnęło źródełko zwane dziś „Pocieszną Wodą”. Kupiec z wdzięczności za ocalenie ponoć miał ufundować w tym miejscu świątynię. To jedna z najbardziej znanych legend związana z pięknym, drewnianym kościółkiem na Piątkowej Górze.

Udostępnij:

Czytaj całość...