Najwyższe punkty na Orlej Perci

Wspomnienia uzmysławiają bezkompromisowy upływ czasu. Sięgamy myślami wstecz, ale nawet te chwile najmilsze potrafią wywołać żal i tęsknotę za czasem minionym, który już nie powróci. Kiedyś na tą trasę zabrał nas wujek. Chcieliśmy najpierw Granaty, ale ten zaprosił nas na łańcuszki i wpierw poprowadził nas na Kozią Przełęcz. Zapewne Granaty też miał w zamyśle i pewnie byśmy szli przez kominek w Czarnych Ścianach ale czasu brakło. Grań opuściliśmy wcześniej schodząc Żlebem Kulczyńskiego. Po latach ta wędrówka przywołuje tamte chwile, pełne wspaniałych wrażeń i emocji.

TRASA:

Kuźnice Boczań Przełęcz między Kopami (1499 m n.p.m.) Hala Gąsienicowa Czarny Staw Gąsienicowy Zmarzły Staw Kozia Przełęcz (2137 m n.p.m.) Kozie Czuby (słow. Kozí Czuby; 2263 m n.p.m.) Kozi Wierch (słow. Kozí vrch; 2291 m n.p.m.) Żleb Kulczyńskiego Czarne Ściany Zadni Granat (2240 m n.p.m.) Kozia Dolinka Zmarzły Staw Hala Gąsienicowa Przełęcz między Kopami (1499 m n.p.m.) Dolina Jaworzynki Kuźnice

OPIS:

W Kuźnicach chcieliśmy być jak najwcześniej. Wstaliśmy o trzeciej rano, zjedliśmy prędko śniadanie i już byliśmy na przystanku. Czekanie na tramwaj przeciągało się w nieskończoność. Nigdy wcześniej nie mieliśmy problemu z dojazdem na dworzec o tej porze i łapaliśmy jeden z wielu tramwajów wyjeżdżających z zajezdni na swoje linie, bo dworzec skupiał mnóstwo linii jako centralny węzeł komunikacyjny. Tego dnia jednak coś się chyba zmieniło. Czyżby nastąpiły jakieś zmiany w komunikacji miejskiej? Miasto wypełnia głucha noc.

Ze nudów spoglądamy na niebo, czy widać gwiazdy, czy też chmury je przysłaniają, mając nadzieję na dobrą pogodę. Zaraz jak wstaliśmy sprawdziliśmy prognozy pogody - bardzo korzystne nastrajały nas optymizmem. W końcu coś przyjechało, ale niestety nie to co by nam pasowało.

- - -

Czas dojazdu nieco wydłużył się nam, ale w końcu dojechaliśmy. O godzinie 7.15 ruszamy zdobywać Tatry, tym razem przez Boczań i Skupniów Upłaz. Jakoś mimowolnie obraliśmy kierunek marszu tam gdzie kiedyś straciliśmy bliską nam osobę, dość szybkim krokiem w górę. Nie czuliśmy zmęczenia mimo stromizny, jakbyśmy byli mocno „wychodzeni”. Szliśmy tempem niemal tak jak idzie się po płaskim. Ostatni razem szliśmy tędy... tak to było zimą 2013 roku.

Przez las Boczania.

Daje się czuć przyjemny poranny chłód, dający komfort termiczny podczas intensywnego marszu. Wysokie chmury zatrzymują promienie słońca. Widoki ze Skupniów Upłazu nie zanieczyszczają tumany unoszone przez rozgrzane powietrze. Ślicznie widać Kopieńce z polaną wypełnioną szałasami pasterskimi. Za nimi mamy Rów Podtatrzański i wał Pogórza Spisko-Gubałowskiego. Dość dobrze widać też dalsze pasma położone za Kotliną Nowotarską z Gorcami na przedzie. Na północnym wschodzie za wapiennymi Pieninami masyw Gorców przechodzi w Pasmo Radziejowej, a te dalej w Pasmo Jaworzyny Krynickiej.

Widok ze Skupniów Upłazu.
Z lewej Nosal, z prawej Mały Kopieniec, poniżej z prawej Polana Olczyska.

Wielki Kopieniec ze Skupniów Upłazu.

Zbliżenie na Polanę Kopieniec pod Wielkim Kopieńcem.

Dolina Jaworzynka.

Zbliżamy się do Przełęczy między Kopami. Dolinę Jaworzynki wypełnia jasna zieleń hali na zboczach Skupniów Upłazu i ciemna zieleń świerków porastających Jaworzyńskie Czoła. Za Jaworzyńskimi Czołami będącymi przedłużeniem grzbietu Zawratu Kasprowego jak zwykle dumnie pnie się masyw Giewontu. Nasz cel znajduje się jednak na południu. Przecinamy zatem zarastającą Królową Rówień, na której pojawiający się widok tak jak zwykle ukazuje niepowtarzalność Tatr.

Skupniów Upłaz ze stoków Wielkiej Kopy Królowej.

Wypełniona zielenią Hala Gąsienicowa jest ukwiecona różowoczerwoną wierzbówką kiprzyca (Chamaenerion angustifolium). Zieloną dolinę zamyka skalista grań pnąca się strzeliście ku chmurom. Dzisiaj jednak na szczęście chmury są znacznie wyżej niż ostre piki szczytów. Na celowniku doskonale widać najwyższe szczyty Orlej Perci, sięgające powyżej 2200 m n.p.m.

Dolina Gąsienicowa.

Orla Perć – wspaniała, pociągająca, ale i bardzo niebezpieczna, jeśli się z nią odpowiednio nie obchodzi. Nie marnujemy czasu. Podążamy w głąb Doliny Czarnej Gąsienicowej, pomiędzy grań Kościelców na zachodzie i masyw Żółtej Turni na wschodzie. Omijamy schronisko, przerwę planując nad brzegiem Czarnego Stawu Gąsienicowego, położonego w cyrku lodowcowym na wysokości 1624 m n.p.m. Jest czwartym co do głębokości jeziorem tatrzańskim, jego głębokość sięga 51 metrów.

Od Kuźnic wciąż trzymamy się niebieskiego szlaku, który teraz przeprowadza nas wokół Czarnego Stawu Gąsienicowego od wschodniej strony. Zmieniając kierunek marszu z wschodniego na południowy przechodzimy po głazach zatopionych w Czarnym Potoku Gąsienicowym, który wypływa z tatrzańskiego stawu i zaraz znika za krawędzią progu. Kilka minut później mijamy odejście żółtego szlaku na Skrajny Granat.

Ponad Czarnym Stawem Gąsienicowym.

Wkrótce przechodzimy po rumowisku nad wartką strugą spływającą z wyżej położonego Zmarzłego Stawu i zaczynamy się ostrzej wspinać po progu do górnych partii doliny. Po raz pierwszy przydają się tutaj dłonie. Dolina silnie zwęża się tutaj i jej wąskim gardłem wchodzimy w najdziksze tatrzańskie ostępy. Na wysokości 1766 m n.p.m. zostawiamy niebieski szlak, który odchodzi w kierunku Zawratu, przełęczy początkującej Orlą Perć. Podejmujemy pojawiający się tutaj szlak koloru żółtego, który przeprowadza nas przez pewien czas ponad odpływem Zmarzłego Stawu, niewielkiego jeziorka położonego na wysokości 1788 m n.p.m. pod ścianą Małego Koziego Wierchu. Wspinamy się po progach ponad jego lustro.

Szlak coraz częściej prowadzi rumoszem skalnym, jakim pokryta jest znaczna część dolinki. Około godziny 10.25 mijamy odejście zielonego szlaku do najwyższego piętra Doliny Czarnej Gąsienicowej - Dolinki Koziej. Żółty szlak odchodzi od Dolinki Koziej i pnie się po stokach Zamarłej Turni, początkowo trawersem po kamiennym chodniku. To ostatni kawałek wyraźnego szlaku przed intensywną wspinaczką po skałach wzdłuż rozciągniętych łańcuchów. Kijki trekkingowe stają się zbędne, zaczynają bardziej przeszkadzać niż pomagać i mocujemy je do plecaków.

Szybko nabieramy wysokość. Nisko za sobą zostawiamy lustra dwóch stawów odbijające szczyty i obłoki... a więc odsłonił się błękit nieba! Prognozy sprawdzają się. Powinniśmy mieć bardzo dobrą pogodę na grani. Nie w każdym miejscu skała jest sucha. Spod Koziej Przełęczy spływają szeroko rozlewające się strużki wody. Na tychże skalnych nawierzchniach jest ślisko, a łańcuchy są nieodzowną pomocą. W razie poślizgnięcia dzięki nim można utrzymać swoją pozycję, a nie „szukać się” gdzieś niżej.

Nisko za sobą zostawiamy lustra dwóch stawów.
Bliżej widać Zmarzły Staw, a dalej Czarny Staw Gąsienicowy.

W pamięci mamy to podejście. Mokra i wilgotna skała towarzyszyć nam będzie prawie cały czas do Koziej Przełęczy. Nie upłynęło dużo czasu od opuszczenia Koziej Dolinki, ale ta wygląda stąd na bardzo odległą. Biegnące w niej szlaki, jak też szlak wspinający się gęstymi zakosami na Zadni Granat wyglądają jak rozciągnięte niteczki.

Wygodne miejsce na odpoczynek. Na Orlej Perci nie będzie zbyt wielu takich miejsc.

Zbliżamy się do wąskiej szczeliny przełęczy. Łańcuchy nas już nie opuszczają ani na chwilę. Szlak jakiś czas trzyma się prawej strony i prowadzi przy ścianie Zamarłej Turni, na której widzimy słynną drabinkę - najdłuższą na całej Orlej Perci. Sprowadza ona turystów przemierzających Orlą Perć od Zawratu przez Mały Kozi Wierch, Zmarzłą Czubę i Zamarłą Turnię. Wkrótce szlak przechodzi na lewo pod skały Kozich Czubów i po chwili o godzinie 11.35 jesteśmy w szczelinie przełęczy.

Pod Kozią Przełęczą.

Widok na Zadni Granat (z prawej) i Żółtą Turnię (dalej z lewej) spod Koziej Przełęczy.

Wejście do Koziej Przełęczy.

Przed Kozią Przełęczą.

Końcowe metry do wąskiego siodła Koziej Przełęczy.

Żółty szlak przechodzi na drugą stronę przełęczy do Doliny Pięciu Stawów Polskich, gdzie na krótkim odcinku prowadzi wspólnie z jednokierunkowym czerwonym, który schodzi na przełęcz drabinką z Zamarłej Turni. To szlak Orlej Perci, który odtąd będzie kierował nami.

Opuszczając Kozią Przełęcz schodzimy początkowo dość szybko w kierunku Doliny Pięciu Stawów Polskich. To bardzo trudny fragment, bo prowadzi nas po wąskiej skalnej krawędzi pionowej ściany. Bez łańcuchów przejście tego fragmentu nie byłoby proste. W pewnym momencie, przy sporej ekspozycji czerwony szlak odchodzi nagle w górę na lewo rozstając się z żółtym, który biegnie dalej w dół do doliny. Odtąd intensywnie nabieramy wysokości, niemal bez ustanku podciągając się na łańcuchach.

Po drugiej stronie Koziej Przełęczy.

Schodzimy nieco w dół w kierunku Dolinki Pustej.

Dolinka Pusta (słow. Pustá dolinka) zawalona złomami i piargami.
Szlak odchodzi tutaj na lewo.

Za chwilę szlak zrobi nawrót w górę i będzie wspinał się po skałach.

Po zmianie kierunku nadal wspinamy się po gzymsie wystającym pod skalną ścianką. Ten skalny gzyms nie jest jednak tym samym gzymsem, jaki można spotkać na elewacja budynków. Nie ma on wypoziomowanej powierzchni, ale skośnie opada do urwiska. Gdyby spadło choć trochę deszczu trudności zostałby spotęgowane.

Szlak kieruje nas na północną stronę.

Skalny gzyms.

Gzyms wystawia nas  na ekspozycję.

Tutaj jest troszkę szerzej.

Na przeciwległej ścianie Zamarłej Turni jak zwykle widać taterników. Wyzywająca ściana przyciąga do uprawiania wspinaczki. Tymczasem dochodzimy pod pionową ścianę do której wbito kilka metalowych klamer, a obok podwieszono łańcuch. Powyżej mamy silnie nachyloną płytę. większe trudności pojawiają się jednak ponad nią, gdzie pokonać musimy rynnę postawioną blisko do pionu. W rynnie tej skała nie zawsze sprzyja swoją rzeźbą. W takich miejscach, gdzie trudno znaleźć oparcie dla stopy przydaje się siła rąk i łańcuch, na którym można podciągnąć się metr wyżej, gdzie znajdziemy wystającą skałę.

Na ścianie Zamarłej Turni jak zwykle widać taterników.

Ściana z klamrami.

Ściana z klamrami.

Silnie nachylona płyta powyżej pokonanej ściany.

Kłopotliwa rynna. Niewiele brakuje jej do pionu.

O godzinie 12.05 docieramy na szerszy próg, małą galeryjkę gdzie można troszkę odsapnąć, ewentualnie bezpiecznie przepuścić szybszych turystów lub wyprzedzić wolniej wspinających się. Doskonale widać stąd Zamarłą Turnię i przymocowaną do niej drabinkę. Patrzymy przez chwilkę na zmagania turystów opuszczających Zamarłą Turnię, po czym galeryjką przemieszczamy się na północne stoki góry.

Północne stoki Kozich Czubów. Na szerszym progu można trochę odsapnąć.
Za plecami widać Zamarłą Turnię.

Drabinka na Zamarłej Turni.

Za nami galeryjka z kamiennym chodnikiem. Przed nami dziesiątki metrów łańcucha i ostra wspinaczka.

Wspinamy się niemal pionowo w górę. Początkowo płytką rysą skalną w nieodłącznym towarzystwie łańcuchów. Potem szlak robi nawrót w przeciwną stronę prowadząc po wystających prożkach. Cały czas za plecami wyczuwa się dużą wysokość i niesamowitą ekspozycję. Ogromny Czarny Staw Gąsienicowy wygląda stąd jak rozlana plama, a Zmarzły Staw jak niewielka kałuża. Z kolei wierzchołki Kościelców wydają się być dużo niższe niż faktycznie są, zaś znajdujący się za nimi Giewont wygląda stąd zupełnie niepozornie. Wielka Kopa Królowa jest jak nieduże wybrzuszenie terenu. Jedynie nieodległa Świnica prezentuje się z naszej perspektywy potężnie (wszak jest wyższa od zdobywanej przez nas dzisiaj góry).

Ostro w górę po północnej ścianie Kozich Czubów.

Z progu na próg cały czas intensywnie w górę. Tu nie ma miejsca na wyprzedzanie.

Wdrapujemy się w końcu na coś szerszego.

Tu można zatrzymać się i...

...spokojnie spojrzeć na przepiękną Dolinę Gąsienicową z szafirowym Czarnym Stawem Gąsienicowym
i oczkiem malutkiego Zmarzłego Stawu. Ta chwila relaksu przyda się bo wkrótce...

...wspinamy się dalej.

W końcówce podejścia na szczyt szlak łagodniej przeprowadza po chwytnych skałach. Zmniejsza się zagęszczenie łańcuchów, które dawały większe poczucie bezpieczeństwa. Wkrótce wchodzimy na płytę nachyloną ku urwistej ścianie Kozich Czubów, z którą zmagaliśmy się wcześniej. Po płycie przechodzimy na czterech kończynach, czyli podpierając się na rękach. Płyta ta wyprowadza nas na samą grań, na którą docieramy chwilkę potem (o godzinie 12.30).

Jesteśmy na grani, ale jeszcze nie na najwyższym wierzchołku Kozich Czubów. Idziemy dalej silnie eksponowanym czubkiem grani na wschód, po czym schodzimy po łańcuchu na płytką przełączkę, następnie trochę pionowo do góry i prawie jesteśmy na kolejnym wierzchołku Kozich Czubów. Przechodzimy wygodnym kamiennym chodnikiem obchodząc od północy wierzchołkową turnię. Za nią znów wspinamy się po nachylonych płytach podciągając się na łańcuchach. Do najwyższego punktu Kozich Czub mamy już blisko. Znajdujemy się już około 200 metrów ponad Kozią Dolinką położoną na północy i około 250 metrów ponad Dolinką Pustą leżącą na południu.

Po płycie na czterech kończynach.

I jest też kawałek łańcucha.

Widok z Kozich Czubów na zachód.

Ponad przełączką przed kolejnym wierzchołkiem Kozich Czubów.

Obchodzimy wierzchołkową turnię.

Po płytach na najwyższy wierzchołek Kozich Czubów.

Wierzchołek Kozich Czubów (słow. Kozí Czuby; 2263 m n.p.m.) zdobywamy o godzinie 12.45. Mamy wrażenie, że nie wygląda on tak jak dawniej. Jest mniejszy, a dojście do zejściowego kominka bardziej utrudnione. Nie bawimy na nim zbyt długo, bo zaraz możemy być zatorem na szlaku. Tylko 10 minut i zaczynamy ostrożnie przemieszczać się ponad silnie eksponowany kominek. Zamontowany jest w nim łańcuch i kilka starych klamer.

Na czubku Kozich Czubów (2263 m n.p.m.).

Ściana Koziego Wierchu - to nasz kolejny cel, tamtędy będziemy się wspinać.

Schodzimy kominkiem w dół. Na takich pionowych fragmentach czasem trudno znaleźć jakiś występ skalny, czy zagłębienie na którym można by oprzeć stopę. Po prostu z góry są one niewidoczne. Dobrze jeśli ktoś znajdujący się niżej może nam podpowiedzieć lub naprowadzić nogę na punkt oparcia. Na Koziej Przełęczy Wyżniej (2240 m n.p.m.) przechodzimy w bok po litej skale. Korzystamy z wykutych szczelin, mieszczących czubki butów. Rozwieszony łańcuch jest tutaj niezastąpiony, choć w tym przypadku przydałby się jeszcze jakieś sztywno umocowane klamry, bo luźny łańcuch nie zapewnia stabilności.

W ten sposób przemieszczamy się na skały Koziego Wierchu. Od razu i bez wytchnienia wspinamy się ostro ku jego szczytowi, przemieszczając się na północną stronę grani. Kozie Czuby zostające za nami dość szybko „tracą na wysokości”. Po dwudziestu kilku minutach jesteśmy ewidentnie wyżej niż one. Widać to nawet „na oko”.

W kominie schodzącym ku Koziej Przełęczy Wyżniej.

Poniżej komina - ciąg dalszy zejścia na Kozią Przełęcz Wyżnią.

Prawie całe zejście z Kozich Czubów na Kozią Przełęcz Wyżnią. Widok ze skał Koziego Wierchu.

Kozie Czuby ze stoku Koziego Wierchu.

Wspinaczka na Kozi Wierch.

Mimo trudności przejście z Kozich Czubów na Kozi Wierch (2291 m n.p.m.) nie zajmuje nam dużo czasu. Zajęło nam to pól godziny z minutami i o godzinie 13.30 stajemy na wierzchołku najwyższej góry położonej w całości na terytorium Polski. Kozi Wierch jest łatwo dostępny z Doliny Pięciu Stawów Polskich, dlatego też jest szczytem licznie odwiedzanym przez turystów. Na Kozim Wierchu Orla Perć przestaje być jednokierunkowym szlakiem.

Na szczycie Koziego Wierchu goszczą turyści w różnych stron Polski. Poznajemy tutaj wielu wędrowców, w tym m.in. Tomka z tatą. Zostawiamy im w tym miejscu serdeczne pozdrowienia. Przyjemnie jest tutaj posiedzieć w tak sympatycznym towarzystwie i w otoczeniu tak wspaniałej panoramy.

Kozi Wierch (2091 m n.p.m.).

Widok na Tatry z Koziego Wierchu.

Widok w kierunku Tatr Bielskich z Koziego Wierchu.

Przedni Staw Polski. Z prawej widać oczko Małego Stawu Polskiego.

Schronisko PTTK w Dolinie Pięciu Stawów Polskich położone nad brzegiem Przedniego Stawu Polskiego.

O godzinie 14.00 rozpoczynamy zejście z Koziego Wierchu. Czerwony szlak Orlej Perci prowadzi początkowo wspólnie z czarnym szlakiem, który łączy Kozi Wierch z Doliną Pięciu Stawów Polskich. Na początku mamy trochę stromo, ale bez większych trudności opuszczamy wierzchołek. Nie ma tutaj żadnych sztucznych ułatwień - pojawią się one dopiero po drugiej stronie grani na Czarnych Ścianach. Przechodzimy nieco obsypujący się fragment szlaku, który wkrótce wchodzi w trawers południowych stoków Koziego Muru. W międzyczasie odchodzi od nas czarny szlak do Doliny Pięciu Stawów Polskich.

Cały czas towarzyszy nam wyśmienita panorama. Na przedzie widzimy Tatry Bielskie, bliżej na prawo ciągną się szeregi szczytów Tatr Wysokich. Okrasą tej cudownej panoramy jest dolina u naszych stóp z przepięknymi jeziorami i wodospadem Wielkiej Siklawy wypływającej z Wielkiego Stawu Polskiego.

Wkrótce szlak zaczyna sukcesywnie piąć się w górę stoków na grań. O godzinie 14.30 przecinamy grań przechodząc szczerbiną przed Buczynową Strażnicą. Po drugiej stronie grani schodzimy po pochylonej w dół płycie (przydałby się łańcuch), a z niej na prawo ku wyraźnemu wcięciu na grani - Przełęczki nad Buczynową Dolinką.

Szlak na południowych stokach Koziego Muru.

Kilka minut do szczerbiny przed Buczynową Strażnicą.

Spod Przełączki nad Buczynową Dolinką z ekspresją schodzi w otchłań Żleb Kulczyńskiego. Szlak podprowadza nas niemal pod same siodełko przełączki, a następnie skręca w czeluść Żlebu Kulczyńskiego. Żleb robi niesamowite wrażenie. Na jego końcu widać surowe i odległe dno Koziej Dolinki, ale nie widać samego końca żlebu, bowiem ten kończy się wysokim obrywem.

W Żlebie Kulczyńskiego trzeba uważać na kamyki. Jest ich mnóstwo i łatwo je strącić, a stromy żleb raczej nie pozwoli, aby się same zatrzymały. Żlebem Kulczyńskiego prowadzi jeden ze szlaków zejściowych z Orlej Perci, prowadzący do Koziej Dolinki. Jest on zaliczany do najtrudniejszych.

Przełączka nad Buczynową Dolinką. Od niej rozpoczyna się Żleb Kulczyńskiego.

Żleb Kulczyńskiego.

Piękna pogoda zachęca do dalszej wędrówki. ale jesteśmy trochę zmęczeni. Postanawiamy jednak, że podążymy jeszcze kawałek Orlą Percią. Opuścimy ją na Zadnim Granacie, skąd zejdziemy łatwiejszą drogą do Koziej dolinki, omijając tym samym obryw Żlebu Kulczyńskiego. Schodzimy zatem tylko górnym odcinkiem Żlebu Kulczyńskiego, do miejsca w którym czerwony szlak odchodzi na prawo pod Czarne Ściany, gdzie pod turnią Czarnego Mniszka znajduje się kominek.

O godzinie 15.20 zaczynamy wspinać się kominkiem pod Czarnym Mniszkiem z powrotem na grań. W kominku jest łańcuch i kilka klamer, które ułatwiają wdrapanie się w górne partie Czarnych Ścian. Jednak Orla Perć omija ich szczyty i prowadzi tuż pod nimi. Rozciągają się stąd malownicze widoki na otoczenie Doliny Czarnej Gąsienicowej, zaś z tyłu mamy pełny ogląd na pokonane Kozie Czuby i Kozi Wierch. Pośród skał dostrzegamy nitki szlaku, który dostarczył nam tyluż wspaniałych emocji.

Kominek pod Mniszkiem.

Dolny fragment kominka pod Mniszkiem.

Dolina Gąsienicowa ze stoków Czarnych Ścian.

Szlak na Czarnych Ścianach.

Przed sobą widzimy już Zadni Granat. Ekscytująca wędrówka Orlą Percią trwa jeszcze parę chwil, aż o godzinie 16.10 wchodzimy na szczyt Zadniego Granatu, najwyższego z trzech Granatów o wysokości 2240 m n.p.m. Na szczycie robimy chwilkę przerwy. Rozmyślamy na czym polega wspaniałość, czy może raczej magia Orlej Perci? Chcielibyśmy iść dalej w tak piękną pogodę, ale zmęczenie wzywa rozsądek. Czeka nas wcale nie krótkie zejście, a autobusy na dworcu wiecznie czekać nie będą. Przypominamy sobie jak kiedyś, kiedy pokonywaliśmy podobny odcinek Orlej Perci musieliśmy zostać na nieplanowany nocleg w Zakopanem, bo uciekł nam ostatni autobus. Wówczas Orlą Perć opuszczaliśmy Żlebem Kulczyńskiego, a zejście to wydłużyło się czasowo ponad dwukrotnie. Ostrożność nie pozwalała spieszyć się.

Rysy i okoliczne szczyty z podejścia na Zadni Granat.

Podejście na Zadni Granat.

Dolina Gąsienicowa ze szlaku na Zadni Granat.

Zadni Granat (słow. Zadný Granát; 2240 m n.p.m.).

Zadni Granat opuszczamy po bardzo krótkim pobycie na szczycie. Bez pośpiechu kierujemy się na początek zielonego szlaku, prowadzącego do Koziej Dolinki. Szlak ten wije się gęstymi zakosami po zboczu góry. Prawie cały czas prowadzi kamienną ścieżką. Przed nami prezentują się Kozie Czuby i Kozi Wierch. Z prawej od nich na grani widzimy ponadto Zamarłą Turnię, Zmarzłe Czuby, a za nimi Mały Kozi Wierch. Dalej na prawo mamy Zawratową Turnię, od której odchodzi grań Kościelców, zaś za Zawratową Turnią pokazują się dwa wierzchołki Świnicy.

Szlak zejściowy z Zadniego Granatu w niektórych miejscach jest zerwany, ale drobnymi kroczkami pokonujemy te niedogodności. O godzinie 14.50 udaje się nam dotrzeć do węzła szlaków, gdzie dochodzi szlak ze Żlebu Kulczyńskiego. Podziwiamy stąd całą długość tego żlebu, po czym maszerujemy dalej i po dziesięciu minutach mijamy kolejny węzeł, gdzie spotykamy żółty szlak – tenże, który wprowadzał nas na Kozią Przełęcz. Wchodzimy na niego, bo kończy się tutaj zielony szlak i kontynuujemy zejście w kierunku Zmarzłego Stawu.

Schodzimy. Z lewej widać kontur Kozich Czub, a przed nami Mały Kozi Wiech,
a nieco na lewo zza Zawratowej Turni pokazują się dwa wierzchołki Świnicy.

W dolinie widać lustro Czarnego Stawu Gąsienicowego.
Z lewej widoczne są kontury Kościelca i Zadniego Kościelca,
a na wprost w dali charakterystyczna sylwetka Giewontu.
Przed Giewontem nieco na lewo widoczny jest Kasprowy Wierch.

Na stoku Zadniego Granatu.

Tojad mocny (Aconitum firmum Rchb.).

Na trawiastych obszarach zbocza Zadniego Granatu napotykamy jedną z najsilniej trujących roślin w Polsce - tojada mocnego (Aconitum firmum Rchb.), znanego również pod ludową nazwą mordownik. Trujące są wszystkie części tej rośliny, ale najbardziej korzenie i nasiona. W średniowieczu wykorzystywano ją do zatruwania strzał, a w epoce renesansu była najczęściej stosowaną trucizną. Mitologia grecka podaje, że tojad powstał ze śliny strażnika Hadesu - psa Cerbera o trzech głowach. Ulubionym jego siedliskiem są góry i podgórza, skalne wysypiska i brzegi potoków, skraj lasów, górskie hale i ziołorośla. Rośnie tam, gdzie latają trzmiele, bo tylko one mogą go zapylić. W Tatrach ma wiele stanowisk, gdzie jest dobrze chroniony ze względu na obszar parku narodowego.

Kozia Dolinka Stąd widać całą długość Żlebu Kulczyńskiego.

Niebawem schodzimy po skałkach progu nad brzeg Zmarzłego Stawu. Sprawdzamy dłońmi jego temperaturę, czy faktycznie jest taka zimna jak mówią. Potem podążamy dalej w niższe partie doliny, gdzie widoczny jest owalny obrys ciemniejącego lustra Czarnego Stawu Gąsienicowego. Obchodzimy go podobnie jak rano i o godzinie 17.45 docieramy do węzła szlaków nad jego północnym brzegiem. Stąd rozchodzą się szlaki na Kościelec i na Orlą Perć. To malownicze miejsce jest licznie odwiedzane przez turystów. Robimy sobie krótki postój zajmując jeden z nadbrzeżnych głazów.

Zmarzły Staw Gąsienicowy (1799 m n.p.m.).

Na progu schodzącym do niższego poziomu Doliny Gąsienicowej z Czarnym Stawem Gąsienicowym.

Czarny Staw Gąsienicowy (1624 m n.p.m.).

Szlak przy Czarnym Stawie Gąsienicowym.
Wysoko z tyłu widać trzy zęby na grani (od lewej): Kozi Wierch, Kozie Czuby, Zamarłą Turnię.

Pod stokiem Małego Kościelca. Za nim widać spiczasty, osłoneczniony blaskiem Kościelec.

O godzinie 18.15 mijamy budynek schroniska PTTK i podchodzimy na Królową Rówień, skąd przepiękny widok wyzwala żal pożegnania. Na zejście wybieramy tym razem szlak przez Dolinę Jaworzynka. Na Przełęczy między Kopami kierujemy się więc na lewo, gdzie w oślepiającym blasku słońca widoczny jest charakterystyczny kontur Giewontu.

Schronisko PTTK „Murowaniec” na Hali Gąsienicowej (1500 m n.p.m.).

Hala Gąsienicowa - przepiękny widok na pożegnanie dzisiejszego spotkania z Tatrami..

Grzbiet Skupniów Upłazu.

Giewont widoczny w oślepiającym blasku słońca.

Piaskowiec orzęsiony (Arenaria ciliata).

Gółka długoostrogowa (Gymnadenia conopsea).

Pod kosodrzewiną przy ścieżce kąpieli słonecznej zażywa gółka długoostrogowa (Gymnadenia conopsea), jako że jest to światłolubny gatunek storczyka. Pospolicie występuje w Karpatach i Sudetach, lecz na niżu jest rośliną rzadką. Powyżej niego rośna w grupkach białe kwiatuszki piaskowców orzęsionych (Arenaria ciliata) - rośliny uwielbiającej murawy tatrzańskie, a nawet piargi i skały. W Polsce występuje wyłącznie w Tatrach, choć czasem pojawia się na Podhalu spływając doń z nurtem potoków.

Promienie zachodzącego słońca padają na stoki Małej Kopy Królowej, po których prowadzi nas żółty szlak do Doliny Jaworzynka. Promienie słońca wpadają tutaj pod dużym kątem, bo jest to stok północny. Widać lubi takie nasłonecznienie skalnica nakrapiana (Saxifraga aizoides), bo faktycznie lubi ona takie pełne nasłonecznienie, ale jednocześnie niskie temperatury. W Tatrach jest to roślina pospolita, ale na pozostałych obszarach Polski już nie. Trudno ją spotkać poza Tatrami, skąd czasem zniesiona zostaje wodami potoku.

Skalnica nakrapiana (Saxifraga aizoides).

Buławnik czerwony (Cephalanthera rubra). ????

W cieniu świerków rośnie sobie zagrożony wyginięciem gatunek storczyka - buławnik czerwony (Cephalanthera rubra). W Polsce jest rośliną rzadko i podlega ochronie ścisłej.

Niedaleko storczyka widać ledwie wystającego z trawy dziewięciornika błotnego (Parnassia palustris L.) o ślicznych białych kwiatach i sercowatych listkach. Kształt jego listków zapewne sprawił, że przypisywano mu moc w sercowych sprawach. Na Podhalu zwany jest wyrwitańcem, bo wedle wierzeń ma moc czynienia miłości: dziewczyna, która chce, żeby jakiś chłopiec do niej się zalecał, musi go zaszyć mu w kołnierz.

Dziewięciornik błotny (Parnassia palustris L.).

Kamienny chodnik do Doliny Jaworzynka.

O godzinie 19.15 osiągamy dno doliny i kierujemy się do jej ujścia. Przed nami jeszcze tylko około półtora kilometra wędrówki wygodną dróżką przez malowniczą doliną, otoczoną grzbietami porośniętymi lasami urwiskowymi. Wyższe partie Skupniowego Upłazu wznoszącego się po prawej pokryte są finezyjnymi wapiennymi ostańcami. Kiedyś, w czasach górnictwa rud, czy też pasterstwa w Tatrach każda z tych skałek miała swoją nazwę. Nazwy te straciły na znaczeniu, gdy zaprzestano jednej i drugiej działalności, a w konsekwencji uległy zapomnieniu.

Przy drodze w dolinie rosną dziewięćsiły bezłodygowe (Carlina acaulis L.), pięknie rozwarte na wróżbę słonecznego dnia. Jego nazwa dziewięćsił pochodzi z dawnych wierzeń góralskich. Górale wierzyli, że roślina ta posiada dziewięć tajemnych mocy, czyniących dziewięciokrotnie silniejsze jej działanie lecznicze i magiczne niż innych ziół. Jej odnalezienie na halach górskich zawsze miało wyjątkowe znaczenie. Niedawno stała się również motywem przewodnim odzwierciedlającym siły przetrwania kultury pasterskiej, oddającym tajemnicę tożsamości ludzi z gór, pasterzy będących cały czas w drodze. Wszystko to znalazło się w unikatowym albumie „Dziewięć sił karpackich”, który przenosi nas do źródeł bytu i przetrwania w zgodzie z karpacką naturą.

Dziewięćsił bezłodygowy (Carlina acaulis L.).

Dolina Jaworzynka leży blisko miasta, w związku z czym jest licznie uczęszczana. Trudno uwierzyć słowom Władysława Cywińskiego (tragicznie zmarłego w 2013 roku), że w dolinie Jaworzynce jest więcej dużych zwierząt (jeleni, kozic) niż w dzikiej, ściśle chronionej i praktycznie nieodwiedzanej przez ludzi Dolinie Waksmundzkiej czy Pyszniańskiej. Zagląda tutaj niedźwiedź brunatny, a być może ma nawet w dolinie gawrę. Tak opisywał dolinę w swoich słynnych przewodnikach. Zbliżamy się do starych szałasów pasterskich blisko Kuźnic, gdy na potwierdzenie opisów Władysława Cywińskiego pewna przerażona turystka nadbiega z naprzeciwka z wieścią „Nieeedźwiedź! Niedźwiedź!”. Rozpytujemy się, gdzie dokładnie ten niedźwiedź jest: czy na szlaku. - Nie pod lasem.

Idziemy więc dalej w dół doliny powolutku i spokojnie, a z nami inni turyści. Z niedowierzaniem rozglądamy się, bo jakże to tak blisko osad ludzkich, przy tak ruchliwym szlaku... niedźwiedź? No i jest! Po drugiej stronie wyschniętego koryta potoku, pod lasem porastającym stoki Boczania, kręci się osobnik w wysokich trawach - najprawdziwszy niedźwiedź brunatny (Ursus arctos), król tatrzańskiej fauny:

Proszę państwa, oto miś.

Miś jest bardzo grzeczny dziś,
Chętnie państwu łapę poda.
Nie chce podać? A to szkoda.

Ten wierszyk Brzechwy to oczywiście żart z naszej strony, bo z prawdziwym niedźwiedziem nie ma żartów. Napotkany drapieżnik na szczęście nie wykazuje zbytniego zainteresowania turystami przechodzącymi doliną, podobnie zresztą jak większość z turystów przechodzących doliną, która nawet nie spogląda w stronę niedźwiedzia z prostej przyczyny: nie widzi go, a tym samym nie ma świadomości o jego bliskości.

Niedźwiedź brunatny (Ursus arctos) w Dolinie Jaworzynka.

Parę minut później kończymy wędrówkę. O godzinie 19.40 docieramy do Kuźnic. Chętnie byśmy coś przekąsili, ale do domu mamy jeszcze daleko, a jutro czeka nas powrót w Tatry i kolejna wielka góra.

Udostępnij: