Łukiem Karpat. Wspomnienie Redyku (odc.23)

Gruň, valaška i symbolicznie na Słowacji

Janek Kożdoń - „przyszłość” pasterstwa w Czechach.

Redyk znajduje się na rozległych polanach. Jest tu osada o szczególnie silnych tradycjach pasterskich. Nosi ona nazwę Gruň. Tutaj ludzka świadomość związku człowieka z naturą była wyjątkowa. Życie w przeszłości nie było tu łatwe. Stały niegdyś na tym terenie wyłącznie koliby pasterzy, które z czasem przekształcane były w stałe domy mieszkalne. Pasterze na czas zimy przestali przenosić się w doliny, gdyż hodowane przez nich owce były wyjątkowo odporne na surowe warunki. Była to rasa owiec o nazwie valaška, charakteryzująca się małym i średnim wzrostem oraz grubą wełną. Jest to rasa, można by powiedzieć pierwotna, taka jaką wypasali kiedyś Wołosi. Dziś jest to rasa bardzo rzadko spotykana w Karpatach, a był też czas kiedy wydawało się że zupełnie zaniknie. Niemal w ostatniej chwili udało się odtworzyć stado tej rasy, tak silnie wpisującej się w beskidzkie krajobrazy. Na czeskiej trasie to właśnie valaška wchodzi w skład Redyku, dzięki uprzejmości człowieka, który od granicy polsko-czeskiej stał się jednym z pasterzy Redyku Karpackiego - dr inż. Michała Milerskiego.

Valaška - owce, których właścicielem jest Michał Milerski - hodowca polskiego pochodzenia
z Nydka w Czechach.

Symboliczna wędrówka przez Słowację.

W sobotę, 7 września Redyk Karpacki dociera do wsi Konečná, gdzie dotyka granicy czesko-słowackiej. Wędruje dalej granicznym grzbietem przez Bobek, aż do Przełęcz Bumbálka. Z Przełęczy Bumbálka wraca w głąb Beskidu Śląsko Morawskiego przemierzając przysiółki: Hlavatá wchodzący w skład wioski Bílá, a następnie Martiňák znajdujący się w zasięgu administracyjnym wsi Horní Bečva. Stamtąd wspina się na grzbiet, gdzie sytuowana jest siedziba pogańskiego boga słońca i wojny, a zarazem bóstwa gościnności i obfitości - Radegasta. Ten sam grzbiet niesie jednocześnie pamiątki chrystianizacji Czech - Świętych Cyryla i Metodego.

Czerwone niebo wskazuje na zmianę pogody - będzie padało.

Nasza opowieść została zainspirowana wykładem Adama Kitkowskiego, zakopiańskiego publicysty i nieodłącznego towarzysza Redyku Karpackiego 2013. Mieliśmy przyjemność wysłuchać go w dniu 12.09.2013 roku podczas spotkania w obiektach „Libušín” na przełęczy Pustevny w Beskidzie Śląsko-Morawskim. Do napisania tej opowieści skłoniły nas również emocje jakie wyzwoliła w nas wędrówka Redyku Karpackiego, a także niezapomniane przeżycia i wrażenia, jakich doznaliśmy podczas spotkań z pasterzami, rozmów i zasłyszanych opowieści na trasie.

Opowieść została zilustrowana fotografiami, których autorami są: Józef Michałek, Marek Zaniewski, Michał Milerski, Adam Kitkowski, George Căţean oraz my sami, czyli Dorota i Marek Szala. Fotografie nie naszego autorstwa pochodzą ze strony www.redykkarpacki.pl. Zostały wykorzystane za zgodą Fundacji „Pasterstwo Transhumancyjne”, za którą bardzo dziękujemy.
Zamieszczone w tekstach dialogi zostały zacytowane z relacji Adama Kitkowskiego publikowanych na stronie Fundacji „Pasterstwo Transhumancyjne” www.transhumance.pl.

Udostępnij: