Łukiem Karpat. Wspomnienie Redyku (odc.7)

Pasterstwo to krajobraz gór

Pasterze wędrują przez góry i doliny rzek siedmiogrodzkiej krainy. W którąkolwiek stronę by się nie odwrócić na horyzoncie widać Karpaty, ich hale i połoniny, a na nich pasące się owce pod czujnym okiem juhasów i agresywnych psów pasterskich. Widoki takie są nieodłącznym elementem krajobrazu górskiego w Rumunii. Przestrzeń otaczająca pasterzy wyzwala w ich sercach uczucie wolności, tej charakterystycznej i jakże pociągającej. Tutaj każdy pragnie zostać pasterzem choć na kilka dni. Kolejny raz na trasie wędrówki pasterze obdarowani zostają serdeczną gościnnością mieszkańców mijanych wiosek i bezinteresowną pomocą. Pod koniec rumuńskiej wędrówki, gdy Redyk przechodzi przez region Maramureș pewien rolnik z wioski Baia Mare - Alin de la Vima z synami - pomagają pasterzom w nocnym czuwaniu.

Wioska Moreşti.

Tutejsze pasterstwo jest bardzo bliskie temu pierwotnemu, które nie narusza równowagi ekologicznej górskiej przyrody. Świadczy o tym zachowana bioróżnorodność, w czym duży udział ma intensywny wypas. Jest to widoczne na każdym kroku. Wbrew powszechnemu przekonaniu degradacja roślinności w wyniku wypasu ma oddziaływanie lokalne i okresowe, a unicestwianie pewnych gatunków roślinności przez owce stwarza warunki rozwoju innym gatunkom.

W Polsce bioróżnorodność jest znacznie mniejsza i wciąż zmniejsza się wraz z zanikiem pasterstwa. Polany i połoniny zarastają, a w następstwie ginie roślinność dla nich charakterystyczna. Przykładem są np. Gorce, czy Beskid Sądecki. Tylko czekać, jak za parę lat tereny te pokryje szczelnie las, zmniejszając florystyczne bogactwo, a w konsekwencji również ich atrakcyjność turystyczną - wszak równie ważną dla rozwoju regionów, jak ochrona górskich ekosystemów. Tradycyjne pasterstwo w dzisiejszych czasach ma zatem znaczenie wielowymiarowe. Dawniej stanowiło wyłącznie zasadnicze źródło utrzymania i bytu w górach. Owce ubierały i żywiły mieszkających w nich górali. Dzisiaj mają one w tym względzie mniejsze znaczenie, jednak wiele innych istotnych aspektów stało się od nich bardziej zależnych niż kiedykolwiek wcześniej. Pasterstwo stanowi bowiem nie tylko gwarant zachowania tożsamości Karpat oraz ich unikatowej kultury i tradycji, ale ma również fundamentalne znaczenie dla ekologii terenów górskich i ich rozwoju. Od niej uwarunkowana jest turystyczna atrakcyjność regionów górskich. Kwestie te lepiej dostrzec zawczasu, a nie czekać, bo za chwilę może być za późno. W tym ujęciu hasło „Pasterstwo to krajobraz gór”, którego tak często używają pasterze Karpat nie jest bynajmniej jakimś reklamowym sloganem, ale staje się najistotniejszym przesłaniem dla przyszłości Karpat.

Watra pasterska.

Nasza opowieść została zainspirowana wykładem Adama Kitkowskiego, zakopiańskiego publicysty i nieodłącznego towarzysza Redyku Karpackiego 2013. Mieliśmy przyjemność wysłuchać go w dniu 12.09.2013 roku podczas spotkania w obiektach „Libušín” na przełęczy Pustevny w Beskidzie Śląsko-Morawskim. Do napisania tej opowieści skłoniły nas również emocje jakie wyzwoliła w nas wędrówka Redyku Karpackiego, a także niezapomniane przeżycia i wrażenia, jakich doznaliśmy podczas spotkań z pasterzami, rozmów i zasłyszanych opowieści na trasie.

Opowieść została zilustrowana fotografiami, których autorami są: Józef Michałek, Marek Zaniewski, Michał Milerski, Adam Kitkowski, George Căţean oraz my sami, czyli Dorota i Marek Szala. Fotografie nie naszego autorstwa pochodzą ze strony www.redykkarpacki.pl. Zostały wykorzystane za zgodą Fundacji „Pasterstwo Transhumancyjne”, za którą bardzo dziękujemy.
Zamieszczone w tekstach dialogi zostały zacytowane z relacji Adama Kitkowskiego publikowanych na stronie Fundacji „Pasterstwo Transhumancyjne” www.transhumance.pl.

Udostępnij: