Na Żeromszczyźnie

„Dworek mały, bielony, nieforemny, złamany w sobie. Ściany jego śnieżne widniały pod nawisłym czarnym dachem. Dzikie wino obrastało ganek. W tyle dworu rosły cztery lipy prastare, z boku grusza olbrzymia rozpościerała nad dachem konary. Całe obejście było wygrodzone płotem pleciakiem z jodłowych spławin, co nadawało miejscu charakter porządku i czystości. Przed oknami i w tyle domu było mnóstwo kwiatów, nagietek, bratków, balsaminów, lewkonii. Wielkie krzaki klematisów na białych ścianach pięknie się odznaczały. Wygracowane ścieżki biegły w różnych kierunkach i prowadziły do furtek, w ogród na zboczu góry. W głębi ogrodu, na dole stał samotny wielki modzew. (...) Mieszkanie było małe, złożone z paru izb zupełnie prostych, wapnem bielonych. Dziwiły pod tą niską powałą wykwintne meble i sprzęty, które się tam znalazły.”

Ten opis z „Urody życia” Stefana Żeromskiego idealizowany były domem rodzinnym pisarza w Ciekotach, gdzie spędzał dzieciństwo i młodość w latach 1869-1883. Na niewielkim ciekockim skrawku ziemi zwanej „Żeromszczyźną” rodzili się również bohaterowie jego powieści, nawet później gdy już tu nie mieszkał.

Na tejże „Żeromszczyźnie”, tam gdzie niegdyś u stóp Góry Radostowej stały włości dzierżawione przez rodziców Stefana Żeromskiego, w 2010 roku powstało Centrum Edukacyjne „Szklany Dom”. Obok budynku Centrum Edukacyjnego stanął zrekonstruowany dworek Żeromskich, w którego wnętrzu zgromadzono pamiątki po pisarzu.

Rekonstrukcja dworku w Ciekotach, gdzie w latach 1871–1883 mieszkał Stefan Żeromski.

Oryginalny dworek Żeromskich spłonął w 1901 roku, ale zachował się jego opis autorstwa Adama Ostrowskiego, syna zarządcy majoratu, który często przyjeżdżał do Żeromskich po odbiór spłacanych rat: „Zabudowania w Ciekotach były stare, nędzne, krzywe zaniedbane; ów dwór, niby taki sam jak soplicowski, to rzeczywiście był mały, krzywy, odrapany, stary dworek, Z małym ganeczkiem na dwóch słupkach. Wchodziło się przez ten ganeczek do sporej sionki, na prawo był pokój jadalny ze starą zniszczoną kanapą, stojącą między oknami; na tej kanapie wylegiwały się dwa psy gończe (...). Z jadalnego wchodziło się do wąskiego, o jednym oknie pokoju sypialnego; z sieni, po lewej stronie, były drzwi do pokoju pani Żeromskiej o dwóch oknach, a drzwi na wprost wejścia do ganku prowadziły do obszernej kuchni (...). Ciekoty był to najgorszy folwark w majoracie. (...) W Ciekotach można była zachwycać się tylko śliczną, dziką okolicą, niczym więcej”.

Rekonstrukcja dworku Żeromskiego w Ciekotach.

Rodzina Żeromskich osiadała w Ciekotach na skutek represji po powstaniu styczniowym, w wyniku których utraciła dobra w Strawczynie, gdzie 1 listopada 1864 roku przyszedł na świat Stefan Żeromski. W swoim życiu Stefan Żeromski wielokrotnie zmieniał miejsce zamieszkania, ale Ciekoty pozostały jak sam mawiał „Ojczyzną swej Duszy”. Dzięki rekonstrukcji drewnianego dworku możemy dziś cofnąć się w przeszłość, jak również zespolić się z literacką wizją pisarza - marzeń o idealnej Polsce, powszechnym dobrobycie i sprawiedliwości społecznej.

Centrum Edukacyjne „Szklany Dom”.

Udostępnij: