Smaki Karpat - Święto Baraniny 2014

Uwielbiamy góry, wędrujemy po nich i zagłębiamy się w górskiej naturze, próbujemy ogarnąć rozległość fantastycznych krajobrazów, chłoniemy głęboko górskie powietrze. Góry są z natury surowe i niedostępne, ale mimo wszystko pociągają człowieka swoim pięknem, ale chyba też właśnie swoją surowością i niedostępnością. Podziwiamy górskie polany, bogactwo występującej na nich flory, którą mamy na wyciągnięcie ręki. Z tych samych polan możemy spojrzeć szerzej i dalej, aż po kres horyzontu. Jakże jest dobrze popatrzeć na świat z tej perspektywy. Czasem lepiej popatrzeć na coś z większego dystansu, by to docenić. Tam gdzieś na zboczu zobaczymy chałupkę z zagrodą, a może kilka obejść, zaś w dolinie zapewne usadowiła się wioska, a może nawet większe miasteczko. Gdy jesteśmy na tych wierchach, jakże często nawet do głowy nam nie przyjdzie, że na ich zboczach i w dolinach jest życie, że wiele pokoleń przecierało szlaki przez karpacką puszczę, po której sami stąpamy. Jednak dzikie, niedostępne góry nie sprzyjały osadnictwu, a ubogie gleby nie nadawały się pod uprawę na skalę pozwalającą żyć w górskim terenie. Ekspansja osadnictwa w Karpatach odniosła jednak sukces, bowiem przodkowie górali znali taką formę gospodarki, która nawet w trudnych górskich warunkach dawała im wszystko, co do życia było potrzebne: żywiła ich i ubierała. W wyniku tej gospodarki powstały górskie polany, którymi tak się rozkoszujemy, zarówno ich bioróżnorodnością, jak również roztaczającymi się z nich panoramami.

W ostatnich latach gospodarka ta jednak zanikła, a wraz z nią zanikają górskie polany. Niegdyś, ale nie tak dawno, wielu to jeszcze pamięta, jak po górskich halach niosły się dźwięki pasterskich dzwoneczków, a gdziekolwiek byś nie przysiadł mógłbyś posłuchać bacowskich opowieści o tajemnicach gór, magach i zbójnikach. Tak było również tu w Beskidzie Śląskim, gdzie zagościliśmy. Dziś na górskich halach tego regionu pozostali już tylko nieliczni pasterze ze swoimi stadami: Piotr Kohut z Koniakowa, Henryk Kukuczka z Istebnej, czy Michał Milerski z Nydku. Z różnych przyczyn pasterstwo stało się nieopłacalne. Jednak wciąż tkwi w sercach górali, nawet tutaj na Śląsku, gdzie góry znacząco zagospodarowane zostały nową infrastrukturą rekreacyjno-wypoczynkową, dającą pole nowym profesjom. A jednak przyjeżdżając tu do Ustronia wciąż słyszymy i widzimy żywe echo tradycji. Spod Karczmy Góralskiej wypływają nuty góralskiej muzyki, a dym niesie zapach pieczonej baraniny. W koszarze pasą się owce, tu i tam chadzają najprawdziwsi górale i zbójnicy. Dziś jest 16 sierpnia 2014 roku. W Ustroniu rozpoczęło się coroczne Święto Baraniny.

Tego roku to już IX edycja Święta Baraniny, nawiązującego do tradycji pasterskich i wartości jakie one niosą. Przesłaniem tej imprezy jest ratowanie tradycji, a także prezentacja swoistej kultury góralskiej, zarówno owczarstwa, jak też rękodzieła, czy muzyki. Inicjatorem tego znamienitego przedsięwzięcia jest Gromada Górali na Śląsku Cieszyńskim z siedzibą w Ustroniu, głównymi organizatorami są Jan Sztefek - Wielki zbójnik Gromady Górali na Śląsku Cieszyńskim i Leszek Makulski.

Konsul Generalna RP w Ostrawie Anna Olszewska i Poseł na Sejm RP Czesław Gluza.

Kapela Kaza Nędzy Urbasia TORKA.

Zanim jednak opowiemy co działo się pod Karczmą Góralską, przenieśmy się w inne miejsce, gdzie w ramach Święta Baraniny przeprowadzane są Mistrzostwa Polski w Podawaniu Baraniny. Nieopodal przy ulicy Sportowej, w siedzibie producenta urządzeń gastronomicznych RM GASTRO spotkali się najlepsi profesjonaliści w sztuce kulinarnej. Jury konkursu chyba nie miało prostego zadania. Kolejne zespoły z niezwykłą pieczołowitością przygotowywały niezwykłe kąski, które pożeraliśmy jedynie wzrokiem, bo oczywiście prawdziwe smakowanie było po stronie zawodowego jury. Znakomitych smaków jagnięciny mogliśmy jednak zakosztować na przygotowanym poczęstunku dla gości Mistrzostw Polski w Podawaniu Baraniny, a były one poezją dla podniebienia. A kto wygrał konkurs? Dowiemy się później podczas części folklorystycznej tej imprezy w Karczmie Góralskiej. Zatem udajmy się tam.

RM GASTRO.

Zadanie jury nie jest łatwe.

Tam już jest mała zagródka z owieczkami. Duże, małe, wszystkie śliczne, nieco płochliwe, a jakże przyjaźnie nastawione, ku radości dzieci, ale też i dorosłych. Ileż to kultur oparło swój żywot na tym niedużym zwierzęciu - zastanawiamy się - a ileż to symbolicznych znaczeń przyniosła owca od czasów starożytności, do czasów kiedy stała się zwierzęciem udomowionym, dającym ludziom mleko, mięso, skóry i wełnę. Wieki temu owca stała się symbolem: miłości i dobroci, miłosierdzia i przebaczenia, ofiarności i poświęcenia się, i wielu innych cech, czasem nawet przeciwstawnych.

Owczej zagródki pilnuje Karol Zorychta z Dzięgielowa, hodowca owiec, który na oczach widzów zrobił pokaz strzyżenia owcy, ale nie maszynką elektryczną, jak to zazwyczaj robi się obecnie, ale tradycyjnie, za pomocą specjalnych stalowych nożyc. Zrobił to nadzwyczaj wprawnie, nie pozostawiając na skórze owcy żadnych nierówności, czyli tzw. „schodów”.

Karol Zorychta z Dzięgielowa podczas pokazu strzyżenia owcy.

Tymczasem przed karczmą słychać huk strzałów z pistoletów na wiwat. To zbójnicy oraz członkowie Cieszyńskiego Bractwa Kurkowego. Przygotowali oni armatę! Do zapalenia lontu zaproszono Konsul Generalną RP w Ostrawie Annę Olszewską. Najpierw nastąpił ogłuszający huk, a potem siwy dym uniósł się nad okolicą. Jeszcze emocje nie opadły, a wtem rozległa się salwa z broni czarnoprochowej.

Armata przygotowana.

Konsul Generalna RP w Ostrawie Anna Olszewska zapala lont.

I jeszcze salwa z broni czarnoprochowej.

Na tarasie karczmy pojawiają się kolejni muzycy. Gra żwawo kapela, jakby muzyką chciała rozgonić chmury deszczowe, które pojawiły się nad nami. Stajemy w długiej kolejce, by kupić sobie coś z jagnięciny. Wszak po to też tutaj przyjechaliśmy, by spróbować tego specjału przygotowanego tradycyjnie na otwartym ogniu. Czymże jest baranina - tłumaczy dr Michał Milerski z Nydku, który jest znakomitym konferansjerem, a swoją wiedzą i kompetencją uświetnia imprezę. Takiego mięsa na co dzień nie jadamy, a szkoda bo jak gadają górale: tyn gdo jy jagnioki żyje dłógi roki. Mięso jagnięce jest lekkostrawnym pokarmem, bogatym w białka, wszystkie niezbędne aminokwasy w zbilansowanych proporcjach. Jest też źródłem cennych witamin, zwłaszcza z grupy B, a także substancji mineralnych, w tym żelaza. W jagnięcym i owczym mięsie, tak samo jak w owczym mleku zawarty jest sprzężony kwas linolowy o właściwościach przeciwnowotworowych i odchudzających. To oczywiście nie wszystkie pożytki płynące ze spożywania jagnięciny, dlatego zainteresowanych odsyłamy do fachowej literatury.

Dr Michał Milerski z Nydku.

Deszcz ustaje, ale nie stanowił on problemu. Gospodarze zadbali, aby wokół karczmy można było się schronić, usiąść przy ławie i spokojnie coś skonsumować, albo po prostu tylko popatrzeć na to co dzieje się przed Karczmą Góralską. A pojawił się właśnie przy niej kucharz znany i znamienity, to on we własnej osobie - Remigiusz Rączka. Co nam dziś przyrządzi, hmm... nie trudno zgadnąć z czego będzie gotował... oczywiście... z jagnięciny. Wszyscy mogą popatrzeć jak „Rączka gotuje, Rączka gotuje, lewa wymiesza, prawa robi test, Rączka gotuje, Raczka gotuje, tak przyprawi, że ze smakiem zjesz”.

Remigiusz Rączka wraz z pomocnikiem Kamilem Widenką gotowali potrawy z jagnięciny.

Palce lizać, a gdyby ktoś chciał więcej, to może sobie kupić do domu nawet całe jagnię. Dr Michał Milerski osobiście zademonstrował co i jak zrobić, by go zmieścić w lodówce, czy zamrażarce - co, jak i czym pokroić, by dokonać kompletnego rozbioru jagnięcia. W międzyczasie kapela wtórowała:

Nic mě netěší jak řeznické řemeslo,
Ráno vstanu jdu do krámu, uříznu si kus salámu.
Řezník chodí po dědině, poplácává hospodyně,
Nic mě tak netěší, jak řeznické řemeslo.

Pokaz rozbioru jagnięcia w wykonaniu dr Michała Milerskiego z Nydku.

Kapele nieustannie przygrywają. Słoneczko wraca na nieboskłon. Grają dziś uznane kapele góralskie: Kazo Nędza Urbaś z „Torką”, „Oldrzychowice”, gajdosz Otmar Kantor Bukoń, a na wieczór ma pod karczmę zajechać „Tekla Klebetnica”. Przed sceną podryguje Jan Śliwka góral z jednego z najstarszych rodów w Ustroniu, który niegdyś wypasał na Czantorii. Dziś pełen energii z uśmiechem na twarzy jest przykładem człowieka, który zna wartości jadła, które daje nam owca.

Otmar Kantor Bukoń.

W towarzystwie Jana Śliwki - górala z jednego z najstarszych rodów w Ustroniu,
który niegdyś wypasał na Czantorii.

Wielki Zbójnik Jan Sztefek i Kazo Nędza Urbaś.

Zbliża się godzina siedemnasta. Dziecięcy konkurs plastyczny został już zakończony, nagrody zostały rozdane. Również rywalizacja IX Mistrzostw Polski w Podawaniu Baraniny zakończyła się już parę godzin temu. Czas oczekiwania na ogłoszenie wyników właśnie minął. Oto werdykt jury - trzy najlepsze zespoły:

• I miejsce zajmują Tomáš Janíček i Vojta Hacsik z Junior Team Stowarzyszenia Kucharzy i Cukierników Republiki Czeskiej - zarazem najmłodsza ekipa, która zdobyła nagrodę Wielkiego Zbójnika.
• II miejsce zajmuje zespół w składzie Adam Rokicki i Robert Pęcherzewski z Restauracji „Endorfina” w Warszawie, którzy jednocześnie jako najlepszy polski zespół zdobywa też nominację do Kulinarnego Pucharu Polski.
• III miejsce: Miłosz Kępka i Roman Dziwisz z Hotelu „Hugo” w Kędzierzynie-Koźlu.

I miejsce
Tomáš Janíček i Vojta Hacsik z Junior Team Stowarzyszenia Kucharzy i Cukierników Republiki Czeskiej.

II miejsce
Adam Rokicki i Robert Pęcherzewski z Restauracji „Endorfina” w Warszawie.

III miejsce
Miłosz Kępka i Roman Dziwisz z Hotelu „Hugo” w Kędzierzynie-Koźlu.

Tomáš Janíček i Vojta Hacsik oraz my.

Święto Baraniny trwa jeszcze w Ustroniu do późnych godzin wieczornych. Do końca zostać niestety nie możemy. Dobrze było pobyć u boku cieszyńskich górali i zbójników. Kończymy uroczy pobyt nieopodal miejsca gdzie jakiś czas temu zaczynaliśmy, a innym razem kończyliśmy wędrówkę przez całą długość polskich Beskidów, pokonując dystans Głównego Szlaku Beskidzkiego. To dla nas tym bardziej szczególne miejsce, bo tu siła góralskiej tradycji łączy się z górską wędrówką.

Dziękujemy Wielkiemu Zbójnikowi, Janowi Sztefkowi za zaproszenie, a także pamiątkowy beskidzki łobuszek, a przede wszystkim za niezapomniane spotkanie, świetną zabawę, lekcję tradycji i beskidzkiej kultury. Niech Wasze pasterskie hale, góry i doliny po których razem stąpamy nigdy nie zapomną ujmującego głosu pasterskich trombit. Niechaj pasterstwo wraca na Wasze ziemie, dla dobra przyrody i dla nas wszystkich.

LINKI DO INNYCH OPISÓW:
Gromada Górali na Śląsku Cieszyńskim (gorale.ustron.pl)
Mistrzostwa Polski w Podawaniu Baraniny (ustron.pl)
Zbójnicy promowali baraninę (ox.pl)
Konsul zapaliła lont (zwrot.cz)

Udostępnij: