Z Koniakowa do Istebnej

Smutno żegnać się z cudownym zakątkiem w tak piękny, słoneczny dzień. Koniaków oczarował nas, a czas bardzo szybko nam tu zleciał - zbyt szybko. Jeszcze nie wyjechaliśmy stąd, a już odzywa się z głębi głos tęsknoty. Natura musiała upodobać sobie szczególnie tą okolice, bo niebiańsko ją ukształtowała. Osiedli tu ludzie szczególni, potrafiący żyć w harmonii z przyrodą i z niespotykanym poszanowaniem tradycji. Niestety czas już wracać.

Zaglądamy jeszcze do bacówki, by pożegnać się i zrobić ostatnie zakupy do domu, po czym mieliśmy po prostu wsiąść w autobus i odjechać, ale nie zrobiliśmy tego. Dzień jest zbyt piękny, by tak szybko opuścić tą malowniczą okolicę, dlatego zrobimy to pieszo. Na własnych nogach podążymy do Istebnej, z której wywodzą się rdzenni mieszkańcy Koniakowa. To właśnie stamtąd pochodzą pierwsi osadnicy którzy wybudowali swoje domy na stokach Ochodzitej, wkomponowując gospodarkę pasterską w tutejszą przyrodę.

TRASA:

Koniaków - Istebna

OPIS:

O godzinie 10.45 zaczynamy schodzić w dół grzbietu odchodzącego od Ochodzitej korzystając z pobocza drogi wojewódzkiej drogi nr 943. Mieszamy się z mieszkańcami podążającym właśnie na sumę. Wielu z nich występuje w tradycyjnych strojach góralskich. Kilka minut później przechodzimy obok kościoła św. Bartłomieja Apostoła. Przygrywa pod nim orkiestra koniakowskich strażaków uświetniając rozpoczynające się nabożeństwo.

Przy kościele droga skręca na lewo, a nieco dalej zmniejsza swoje nachylenie. Spoglądamy przez lewe ramię na kopułę Ochodzitej, która sprawiła nam tyle satysfakcji i radości wspaniałą beskidzką panoramą. Od dziś nazywać ją będziemy najpiękniejszą beskidzką księżniczką.

Ochodzita (895 m n.p.m.).

Idąc dalej powoli zmieniamy kierunek marszu na północno-zachodni. O godzinie 11.05, tuż przed silniejszym obniżeniem terenu, droga dwoma zakosami gwałtowniej obniża się, po czym lekko pnie się przechodząc w trawers Złotego Gronia (710 m n.p.m.). Koniaków jest najwyżej położoną wsią w całym Beskidzie Śląskim i dopiero tutaj, przed zakrętem w lewo wprowadzającym na pierwszy wspomniany zakos schodzimy na wysokość poniżej 700 m n.p.m.

Wojewódzka droga nr 943 w Koniakowie. Ostatnie chwile na wysokości powyżej 700 m n.p.m.

Mimo wytracania wysokości widoki mamy wciąż przednie. Fascynująco wyglądają stąd tereny Jaworzynki na południu, jak też dolina Olzy i zamykający ją od północy grzbiet odchodzący od Baraniej Góry. Na grzbiecie tym widzimy znane polany z przysiółkami Istebnej: Stecówka i Pietraszonka. Otaczająca panorama jest niezrównanie śliczna, warta spaceru nawet wzdłuż ruchliwej szosy.

Jaworzynka to miłe wspomnienie naszej wędrówki na Trójstyk granic polskiej, czeskiej i słowackiej. Było to już 2 lata temu, a wydaje się wciąż takie bliskie, szczególnie jak teraz patrzymy w tamtym kierunku. Widać tam bezleśny Wawrzaczów Groń (687 m n.p.m.), a bardziej na prawo masyw Girowej (czes. Gírová, 840 m n.p.m.), gdzie gościny udzielają dwa sympatyczne schroniska: Chata Gírová i Chata Studeničné. Za Girową widać znacznie wyższy masyw Wielkiego Połomu (czes. Velký Polom, słow. Veľký Polom, 1067 m n.p.m.). Zaś na prawo dolinę Łomnej (czes. Lomná) otoczonej wzniesieniami naszej niedawnej, majowej wędrówki. Dalej za nią piętrzy się najwyższa w Beskidzie Śląsko-Morawskim - Łysa Góra (czes. Lysá hora; 1324 m n.p.m.), z którą również łączymy miłe wspomnienia.

Widok południowo-zachodni z szosy do Istebnej.

Jaworzynka, a za nią masyw Girowej, zaś dalej widać masyw Wielkiego Połomu.

Wawrzaczów Groń (687 m n.p.m.).

Widok w kierunku południowo-wschodnim z szosy do Istebnej..

Widok w kierunku południowo-wschodnim z szosy do Istebnej.

O godzinie 11.10 opuszczamy Koniaków i wchodzimy do wsi Istebna. Ochodzitą mamy teraz za prawym ramieniem. Szosa nieznacznie pnie się do góry.

Istebna to najstarsza wieś Beskidzkiej Trójwsi. Pierwsze wzmianki o niej pochodzą z 1577 roku. Pierwszymi jej osadnikami była zarówno ludność przybyła z terenów Śląska Cieszyńskiego, jak i napierający z przeciwnej strony Wołosi, którzy wnieśli gospodarkę szałaśniczo-pasterską. Wołosi wywarli ogromny wpływ na rozwój regionu, a ich kultura i styl życia silnie zakorzeniła się, zaś pasterstwo jeszcze do połowy XIX było podstawowym zajęciem tutejszej ludności.

Widok na północ - już w granicach administracyjnych Istebnej.

Panorama na północ.

O godzinie 11.20 docieramy pod Zajazd „Beskid”, gdzie znajduje się również przystanek autobusowy. Z drogi krajowej odbija tutaj na prawo szosa na którą skręcamy. Po dwóch minutach marszu, po lewej mijamy kościół ewangelicko-augsburski wybudowany w latach 1927-30. Zaraz dalej szosa zaczyna trawersować północne zbocza Złotego Gronia (710 m n.p.m.).

Z drogi krajowej odbija tutaj na prawo szosa na którą skręcamy.

W Istebnej napotykamy wiele starych góralskich domów. Jednak najlepiej zachowanym przykładem starodawnego budownictwa góralskiego domu mieszkalnego jest Kurna Chata „U Kawuloka”. Docieramy pod nią o 11.25. Wybudowana została w 1863 roku i należy obecnie do najcenniejszych obiektów w Beskidzie Śląskim. Jest to tzw. „kurlawa” chata (zwana też kurną chatą), charakteryzująca się tym, iż nie posiadała kominów, a dym wydobywał się na izbę w której stał „piec kurlawy”. Była to oszczędność, gdyż za komin obowiązywała wówczas roczna opłata równa wartości jednej krowy. Zachowała ona oryginalny układ wnętrza - dwie izby po bokach i sień pomiędzy nimi. Z sieni drewniane schody prowadzą na strych.

Przed Chatą „U Kawuloka” (to ta druga z lewej).

Podłogi izb są „delowane”, czyli wyłożone deskami. Starsze i biedniejsze chałupy miały podłogi z ubitej gliny. We wnętrzach mamy tradycyjne meble i sprzęty, takie jak ławy, zydle, drewniany stół z kamiennym blatem, łóżka, półki, skrzynie, kredens, łyżki, naczynia domowe i pasterskie, narzędzia i sprzęt gospodarczy, a nawet stare narty. Ściany zdobią szeregi obrazów. W Chacie Kawuloka zgromadzono również kolekcję dawnych instrumentów muzycznych: gajdy, rogi pasterskie, piszczołki, trombity, fujarki, okaryny.

Kurna Chata „U Kawuloka”.

Zwiedzanie Kurnej Chaty „U Kawuloka” kończymy o godzinie 11.45. Zwykle trwa ono dłużej i okraszone jest barwnymi opowieściami o dawnych czasach i prezentacją gry na starych instrumentach przez kustosza. Wystarczy tylko wcześniej zapowiedzieć się telefonicznie.

No to idziemy dalej w kierunku centrum Istebnej. Znów pośród nowych domów odnajdujemy kilka starszych drewnianych góralskich chat. Po kilkunastu minutach jesteśmy już pod znaną Karczmą „Leśniczówka”, za którą stoi budynek urzędu gminy i pawilon handlowy „U Gazdy”. Gdzieś tutaj schodzimy na wysokość mniejszą niż 600 m n.p.m. Mijamy duży obelisk upamiętniający bohaterów walk o wolność poległych w latach 1939-1945, ufundowany przez mieszkańców Istebnej, Jaworzynki i Koniakowa. Kilkadziesiąt metrów dalej mamy już skrzyżowanie z drogą wojewódzką nr 941, która poprzez Przełęcz Kubalonka biegnie z Istebnej do Wisły i dalej do Ustronia i Skoczowa. Przechodzimy na drugą stronę tej drogi, gdzie stoi kościół pw. Dobrego Pasterza.

W drodze do centrum Istebnej.

W drodze do centrum Istebnej.

W drodze do centrum Istebnej.

Karczma „Leśniczówka”.

Przed kościołem po prawej stronie znajduje się zabytkowy budynek dawnej szkoły z 1819 roku. Mieści się w nim obecnie m.in. Gminny Ośrodek Kultury, gdzie obejrzeć można ekspozycję twórczości regionalnej, w tym również mnóstwo przepięknych koronek. Jest co oglądać, lecz najbardziej dziś interesuje nas jeden eksponat dla którego należało opróżnić całe jedno pomieszczenie. Jest to rekordowa koniakowska koronka - największa na świecie. Powstawała ona od kwietnia tego roku, a pracowało nad nią 5 koronczarek zużywając 50 km nici. Składa się z 5 tysięcy elementów, waży 5 kilogramów, a rozciągnięta liczy 5 metrów średnicy. Po raz pierwszy zaprezentowaną ją publicznie tydzień temu, w niedzielę 18 sierpnia, na zakończenie XI Dni Koronki Koniakowskiej. Nie mogliśmy przyjechać na jej premierę, ale udało się ją dopaść w Istebnej, gdzie jest prezentowana dopóki nie wyjedzie w świat, który takiego cuda jeszcze nie widział. Niezwykła drobiazgowość motywów roślinnych, misterność i kunszt wykonania połączona z tak ogromną powierzchnią koronkowej serwety robi wrażenie, a nawet wykracza poza ludzką wyobraźnię. Dlatego warto ją zobaczyć na własne oczy.

Ekspozycja koniakowskich koronek w Gminnym Ośrodku Kultury w Istebnej.

Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej. Największa koniakowska koronka (5 metrów średnicy).

Pozostała nam jeszcze wizyta w obiekcie silnie związanym z największymi lokalnymi artystami, a jest to oczywiście kościół pw. Dobrego Pasterza. Wybudowany został w latach 1792-94. Jego wnętrze emanuje niespotykanym artyzmem i magnetyzującą estetyką. Prawie wszystkie jego elementy wykonane zostały przez wybitnych lokalnych artystów: Jana Wałacha i Ludwika Konarzewskiego (seniora).

Kościół pw. Dobrego Pasterza w Istebnej. Widok na ołtarz główny.

Ołtarz główny.

Ołtarz główny wykonany przez Konarzewskiego otoczony jest rzeźbami 12 apostołów. Wieńczy go sylwetka orła z koroną na głowie i adorujący aniołowie pod figurą Matki Boskiej Częstochowskiej. W centrum ołtarza znajduje się obraz przedstawiający Dobrego Pasterza na tle istebniańskiego krajobrazu, namalowany przez Wałacha. Dziełem Konarzewskiego są również stalle stojące przy bocznych ścianach prezbiterium - jedną przyozdobił insygniami papieskimi, a druga godłem państwowym. Artysta ten wykonał również balustradę, ambonę przypominającą kształtem łódź Piotrową, chrzcielnicę o kształcie muszli wynoszonej przez ryby na powierzchnię wody, nad którą znajduje się efektowna rzeźba obrazująca chrzest Jezusa w Jordanie. Wszystkie wymienione elementy zostały wykonane w drewnie.

Ambona przypominającą kształtem łódź Piotrową.
Z prawej widać stallę przyozdobioną insygniami papieskimi.

Chrzcielnica o kształcie muszli wynoszonej przez ryby na powierzchnię wody.
Z lewej widać stallę przyozdobioną godłem państwowym.

Rzeźba obrazująca chrzest Jezusa w Jordanie nad chrzcielnicą.

Po bokach znajdują się mniejsze dwa ołtarzyki. Jeden z obrazem Maksymiliana M. Kolbe w pasiaku autorstwa Jana Wałacha i rzeźbą św. Józefa wykonaną przez Ludwika Konarzewskiego (juniora). Drugi z obrazem przedstawiającym Dobrego Łotra na krzyżu autorstwa Ludwika Konarzewskiego (juniora).

Ołtarz boczny z obrazem przedstawiającym Dobrego Łotra na krzyżu.

Nawa.

We wnętrzu kościoła znajdują się jeszcze XIX wieczne obrazy Drogi Krzyżowej, figura Serca Jezusowego, Matki Boskiej Niepokalanej oraz obrazy św. Teresy od Dzieciątka Jezus i Jana Sarkandra (oba autorstwa Jana Wałacha), i wiele innych drobiazgów. Sklepienie i ściany tej pięknej świątyni zdobią barwne polichromia.

Krzyż w nawie.

Polichromia na sklepieniu kościoła.

Wnętrze zwyczajnie wyglądającego z zewnątrz kościoła pw. Dobrego Pasterza w Istebnej okazało się unikatową perłą sztuki. Spoglądamy spod jego murów poprzez dolinę Olzy na przełęcz Kubalonką, którą za niedługo opuścimy i otoczony zewsząd górami region Istebnej. Nie spodziewaliśmy się, że urzeknie nas tak bardzo. Jego piękno i naturalność nie raz wykorzystywano w filmach. Tutaj m.in. kręcono ostatnie zdjęcia w kultowym serialu „Czterej pancerni i pies” zatytułowany „Dom”, w którym wystąpił tutejszy Zespół Regionalny „Istebna”.

Na pierwszym planie widać budynek Szkoły Podstawowej nr 1 im. Ks. Józefa Londzina w Istebnej;
ponad nim nieco na prawo na grzebiecie górskim widać przełęcz Kubalonka.

Panorama na północ z centrum Istebnej.

Ławka zbliżająca ludzi w Istebnej.

Zostało nam już niewiele czasu do odjazdu. Zdążamy Jeszcze tylko zjeść posiłek w klimatycznej Karczmie „Leśniczówka” i wyjeżdżamy z tej bajecznej krainy. Dopóki nie zobaczyliśmy że istnieje naprawdę - mogła się nam tylko śnić. Teraz będzie naszym najcudowniejszym wspomnieniem, zaś słowa „Istebna”, „Koniaków”, czy „Jaworzynka” będą jak magiczne zaklęcie. Gdy ktoś wypowie przy nas choćby jedno z nich - świat wokół nas zamieni się w słoneczne hale na malowniczych wzniesieniach, rozkwiecone koronkami, z których popłyną dźwięki pasterskich dzwoneczków i donośna melodia trombity, przypominająca o złożonej sobie obietnicy powrotu w te wspaniałe strony.

Udostępnij: