Głównym grzbietem Małej Fatry - część 1

Każdy pobyt tutaj i roztaczające się wokół urozmaicone pejzaże skłaniały do marzeń, a jedno było takie, żeby przemierzyć od początku do końca, w całości to pasmo, o którym mówi się, że jest najpiękniejsze ze wszystkich dostępnych u naszych sąsiadów. To wspaniałe pasmo zaokrąglonych, rozległych, trawiastych grzbietów, ale jednocześnie zaskakuje stromymi, a nawet urwistymi i ostrymi fragmentami skalistych, wapiennych szczytów. Zaś w jego główny grzbiet wcinają się urodziwe doliny, krótsze i dłuższe, którymi spływają mniej lub bardziej rwące potoki. Przed nami prawdziwa perła słowackich gór - Mała Fatra, ciągnąca się nieco meandrując od południowego zachodu na północny wschód. Główny grzbiet tego pasma rozdzielony jest niezwykłym przełomem rzeki Wag na dwie odrębne, różniące się podjednostki nazywane od najwyższych ich szczytów – Małą Fatrę Luczańską (słow. Lúčanská Fatra) i Małą Fatrę Krywańską (słow. Krivánska Fatra). Rzeka Wag przemyka między nimi tzw. Streczniańskim Przesmykiem (słow. Strečniansky priesmyk), za którym skręca na południe zmierzając na Nizinę Naddunajską, gdzie odnajduje Dunaj i zasila jego wody.

Fačkovské sedlo (802 m n.p.m.) Reváň (1204 m n.p.m.) Pod skalou Kľak (1351 m n.p.m.) Pod Kľakom (1275 m n.p.m.) Ostrá skala (1220 m n.p.m.) Vrícké sedlo (950 m n.p.m.) Skalky (1190 m n.p.m.) Janková (1163 m n.p.m.) Sedlo pod Úplazom (988 m n.p.m.) Široká (595 m n.p.m.) Rajecká Lesná, Chata Žiar (577 m n.p.m.)

Zaczynamy naszą wędrówkę od południowej strony pasma Małej Fatry, aby słońce mieć za plecami, by nie oślepiało naszych oczu swoim blaskiem, aby oczy mogły podziwiać i zachwycać się urodą Małej Fatry. Stąd też właśnie wędrówka nasza zaczyna się właśnie tutaj, gdzie znajduje się Luczańska część Małej Fatry. Tu jej grzbiet zaczyna unosić się ku pierwszym szczytom, zaraz od przełęczy Fačkovské sedlo (802 m n.p.m.). Przełęcz ta oddziela Luczańską Małą Fatrę od Gór Strażowskich, które ciągną się na południowy zachód w tym samym łańcuchu górskim zwanym Łańcuchem Małofatrzańskim w Centralnych Karpatach Zachodnich. Pierwszym szczytem pasma Małej Fatry od tej strony jest Reváň (1205 m n.p.m.).

Nazwa przełęczy Fačkovské sedlo pochodzi od wsi Fačkov znajdującej się w dolinie Rajczanki, którą mamy po północno-zachodniej stronie. Schodzi tam szosa, którą o godzinie 10.10 wyjechaliśmy na przełęcz, ale od przeciwnej strony, czyli od strony wsi Kľačno. Fačkovské sedlo jest węzłem szlaków turystycznych na główny grzbiet Małej Fatry i na główny grzbiet Gór Strażowskich, który początkuje Homôľka (1073 m n.p.m.), ale w szczególności na popularny Kľak. Dodać trzeba, że przez Fačkovské sedlo przebiega najdłuższy znakowany szlak turystyczny Słowacji - Cesta hrdinov SNP. W zimie obszar przełęczy zamienia się w ośrodek dla narciarzy. Stoki Homôľki dysponują kilkoma wyciągami narciarskimi. Zmotoryzowani mają tu do dyspozycji dość duży parking i znajdziemy tu oczywiście kilka obiektów noclegowych i gastronomicznych.

Na grzbiecie Małej Fatry natkniemy się na różne pamiątki po wspomnianym słowackim powstaniu narodowym, ale Cesta hrdinov SNP z przełęczy Fačkovské sedlo prowadzi w inną stronę. W rejonie przełęczy w 1944 roku oddziały biorące udział w słowackim powstaniu narodowym toczyły walki z jednostkami niemieckimi, co upamiętnia pomnik SNP postawiony w siodle przełęczy. Cesta hrdinov SNP, czyli Szlak Bohaterów SNP, gdzie skrót SNP oznacza słowackie powstanie narodowe (słow. Slovenské národné povstanie) obejmuje takie miejsca jak te. Jest jednocześnie najdłuższym i najważniejszym szlakiem turystycznym na Słowacji. Liczy około 750 km długości, a pokonanie go zajmuje średnio 25–28 dni. Jego skrajne punkty znajdują się w dzielnicy Devín w Bratysławie oraz na Przełęczy Dukielskiej (słow. Dukliansky priesmyk; 500 m n.p.m.), najniższej przełęczy w głównym grzbiecie Karpat. Zostawiamy jednak ten szlak za sobą, ale do wydarzeń słowackiego powstania narodowego będziemy powracać podczas naszej wędrówki głównym grzbietem Małej Fatry.

Pomnik SNP na przełęczy Fačkovské sedlo.

Fačkovské sedlo z widokiem na Kľak (po lewej) i Reváň (po prawej).

Rozpoczynamy pierwsze podejście. Minąwszy skraj rozległego parkingu wchodzimy na szeroką dróżkę i lekkim trawersem, jednostajnie nabieramy wysokości. Droga wiedzie skrajem lasu początkowo w stronę wschodnią. Na południu opadają od niej polany w stronę źródeł rzeki Nitra. Poza tym mamy cały czas ogląd na Fačkovské sedlo, od którego sukcesywnie oddalamy się. Ne można też nic odebrać urodzie pagórów Gór Strażowskich, które są coraz rozleglej widoczne z naszego szlaku. Dochodzimy do rozdroża szlaków Staré cesty. Jeden z drogowskazów wskazuje drogę do źródeł Nitry. Nam drogę wskazuje drogowskaz żółtego szlaku. Wchodzimy w szeroką leśną przecinkę, która niedługo kończy się. Wchodzimy na leśną ścieżkę, którą wpierw zmierzamy na północ, aż zawijamy z powrotem na wschód zygzakując w górę stromego zbocza pierwszego szczytu.

Rozpoczynamy podejście. Z drogi widzimy przełęcz i wzniesienia Gór Strażowskich.

Reváň (1205 m n.p.m.) - tak się zwie nasz pierwszy zdobyty szczyt na grzbiecie Luczańskiej Małej Fatry. Stanowi świetny i niezwykle urodziwy punkt widokowy za sprawą polan na południowych i południowo-wschodnich jego podwierzchołkowych stokach. Spędzamy na nim 20 minut i wiemy już, że pod względem krajobrazowym będzie to wyjątkowo udany dzień, bo pomimo gorącego powietrza pozostaje ono klarownie przejrzyste. Z pewnością to dopiero nieśmiały początek tego, co zobaczymy niebawem z kolejnych wyższych szczytów. Większość stoków tej góry porośniętych jest lasem mieszanym. Na północy od szczytu Reváň widzimy potężny Kľak, gdzie jesteśmy prowadzeniu naszym szlakiem. Widoczne są oczywiście niektóre inne okoliczne szczyty Luczańskiej Małej Fatry. Na wschodzie dominuje Wielka Fatra, którą możemy oglądać niemal w całości. Na południe od Wielkiej Fatry widzimy Góry Kremnickie (słow. Kremnické vrchy), w których doszukać się można przeszłości wulkanicznej, która wraz z ruchami tektonicznymi miała wpływ zarówno na budowę geologiczną, jak również ukształtowanie tego pasma. Zarówno Góry Kremnickie, jak i Wielka Fatra pod względem przyrodniczym (flora i fauna) mają urodę bardzo zbliżoną do Małej Fatry. O godzinie 11.40 ruszamy dalej. Opuszczamy Reváň.

Reváň (1204 m n.p.m.).

Reváň i widok na Kľak.

Widok na historyczną krainę Turiec
umiejscowioną w otoczonej górami Kotlinie Turczańskiej.

Widok w stronę Gór Strażowskich.

W stronę przełęczy Pod Kľakom.
W centrum widoczna jest dolina Vríca, w której odnaleźć można Kľacký vodopád

Od kolejnego szczytu dzieli nas szeroka, lecz płytka przełęcz – Reváňske sedlo (1184 m n.p.m.). Ciąg polan po stronie wschodniej towarzyszy nam nadal oferując ładne widoki. Po stronie północno-zachodniej mamy jednak zwarty las, a zbocza podcięte są dolinkami źródłowych cieków Rajčianki, które tworzą potok Ráztoka. Wkrótce wchodzimy w urodziwy las bukowy. Na drzewach nie ma jeszcze liści, przez co las ten jest pełen jasności słońca …i zapachu świeżego czosnku niedźwiedziego. Przechodzimy niewielkim garbem, potem obok wapiennej wychodni. Ciąg młodników doprowadza nas do kolejnych skał wapiennych, które zdaje się są przeszkodą na naszej drodze. Szlak kieruje nas na krótki, choć wąski i urwisty upłaz. Dochodzimy nim do stromego fragmentu zbocza, które szybko wyprowadza nas na rozległą wierzchowinę kolejnego szczytu.

Oto co będziemy pamiętać po tej wędrówce - zapach czosnku niedźwiedziego.

Bukowy las ma jeszcze  bezlistne gałęzie, ale wkrótce pojawią się na niech pierwsze pąki.

Pod skałkami - Kľak jest już bardzo blisko.

Oto Kľak i jego urwiste zachodnie skały.

Dolina Ráztoka, dalej Góry Strażowskie, za którymi chowają się Białe Karpaty.

Pod szczytem Kľaka.

Kľak (1351 m n.p.m.) jest pierwszym wybitnym szczytem na naszej trasie. Zdobywamy go o godzinie 12.30. Górę tą budują widoczne wszędzie dolomity i wapienie. Z niektórych stron tworzą one kilkudzisięciometrowe obrywy i pionowe urwiska. Skały szczytowe są spękane, pełne szczelin. Jedynie po wschodniej i częściowo północnej stronie zbocza są łagodnie nachylone i dzięki nim możemy łatwo zdobyć ten szczyt. 

Kľak jest wyśmienitym punktem widokowym, z którego roztacza się piękna, dookolna panorama, obejmująca oprócz samej Małej Fatry także Wielką Fatrę, Ptacznik (słow. Vtáčnik) na południu, Góry Strażowskie na południowym zachodzie i wiele innych obiektów. Na północnym wschodzie widoczna jest Krížava z charakterystycznym masztem nadajnika telewizyjnego. Przy dobrej widoczności ponad grzbietem Jaworników ujrzeć można szczyt Łysej Góry w Beskidzie Morawsko-Śląskim, rozpoznawalny również poprzez wieżę nadajnika RTV.

Kľak (1351 m n.p.m.)

Szczyt Kľak wieńczy krzyż dwuramienny, taki sam jak w godle państwowym Słowacji. Znajdziemy pod nim skrzynkę z książką szczytową. Istniał kiedyś pod tym szczytem schron turystyczny Bošaniho útulňa. Zbudowany został w 1923 roku, zniszczony niemal zupełnie pod koniec II wojny światowej. Został co prawda później odbudowany i oddany do użytku w 1948 roku, ale brak stałego gospodarza obiektu sprowadził ten schron do ruiny. Obecnie pod szczytem Kľaka (około 20 minut marszu) znaleźć można schron útulňa Javorina pod Kľakom (dojście zielonym szlakiem) stojący obok źródła wody.

Urwiska Kľaka.

Widok na dolinę Rajčanki.

Sielanka na szczycie Kľaka.

Ostrá skala w głównym grzbiecie Małej Fatry widziana z Kľaka.

O godzinie 12.55 czerwonym szlakiem zaczynamy opuszczać szczyt Kľaka. Obchodzimy jego urwiska. Robimy to spokojnie i powoli, bo zbocze z tej strony jest strome. Obrośnięte są kępami karłowatej buczyny i egzemplarzami wierzby iwa (Salix caprea L.). Gdzieniegdzie zobaczyć można jarzębinę (Sorbus aucuparia L.). Niżej rosną żyzne buczyny z domieszką jawora i wiązu górskiego, a spotkać też można pojedyncze świerki czy jodły. W 1813 roku pojawił się tutaj szwedzki botanik Wahlenberg, znamy przede wszystkim z Tatr Wysokich, gdzie na jego cześć nazwano dwa jeziora w Dolinie Furkotu. Nie ma się co dziwić jego wizycie, bowiem Kľak jest siedliskiem ciekawej flory. Jego otoczenie objęte jest od 1966 roku rezerwatem przyrody Kľak (słow. Národná prírodná rezervácia Kľak), w którym obowiązuje najwyższy stopień ochrony zgodnie ze słowackimi kryteriami. W rezerwacie tym występuje szereg gatunków roślin chronionych, jak pierwiosnek łyszczak (Primula auricula L.), goryczka krótkołodygowa (Gentiana clusii Perr. & Songeon), zarzyczka górska (Primula matthioli (L.) K.Richt.), lilia złotogłów (Lilium martagon L.), storczyk podkolan biały (Platanthera bifolia), czy paproć języcznik zwyczajny (Asplenium scolopendrium L.). Ponadto na wierzchołkowych skałach można zobaczyć, szczególnie wiosną, jak rośnie kostrzewa pstra (Festuca varia Haenke), pępawa Jacquina (Crepis jacquinii Tausch), bartsja alpejska (Bartsia alpina L.), świetlik łąkowy (Euphrasia rostkoviana Hayne) i wiele innych roślin.

Z przedstawicieli fauny napotkać można w tutejszej okolicy każdego ze znanych drapieżników Zachodnich Karpat, a więc niedźwiedzia, wilka czy rysia. W skalnych urwiskach Kľaku lubią gniazdować kruki i pustułki. Niekiedy, choć już dość sporadycznie, spotkać można również orła przedniego.

Pierwiosnek łyszczak (Primula auricula L.).

Urdzik karpacki (Soldanella carpatica), nazywany jaślinkiem.

Po kwadransie przechodzimy przełęcz pod Pod Kľakom. Pierwiosnki koło ścieżki powiadają, że wiosna nastała, lecz buki są gołe jeszcze. Las, suche liście pokrywające runo, czy zrudziałe borówczyska kojarzą się z jesienią. Gdybyśmy się dzisiaj obudzili tu po długim śnie zapewne zapytalibyśmy czy to jesień. Grzbiet zwęża się i po następnej chwili mijamy większą skałkę. Obchodzimy ją od prawej. Krótkie przewyższenie na kolejną skałkę, oberwaną podobnie jak Kľak po północno-zachodniej stronie. Grzbiet urzeka krajobrazem po tamtej stronie pasma. Czy to Ostrá skala? Nie odnajdujemy na mapach nazwy tego szczytu, choć jest ewidentnie wyższy niż kolejny, ten, który jest opisany jako Ostrá skala. Wznosi się niedaleko przed nami. Docieramy do niego 20 minut później o godzinie 13.55.

Pod Kľakom.

Ostrá skala przed nami.

Las.

Skalisty grzbiet poprzedzający wierzchołek Ostrá skala.

W tle za nami Kľak.

Na skalistym grzbiecie przed Ostrą Skałą (słow. Ostrá skala).

Stąd widać szczyt Ostrá skala.

Nad doliną potoku Rybná.

Pierwsza wiosenna zieleń.

Zejście na przełęcz.

Przez skalne wrótka.

Przed nami Ostrá skala (1220 m n.p.m.).

Ostrá skala (1220 m n.p.m.), jej szczyt wznosi się ponad lasami w formie sporej skały, która pozwala oddać się we władanie kolejnym panoramom. Z początku może wydawać się skałą nie do zdobycia bez odpowiedniego sprzętu i umiejętności. Niebawem widzimy ścieżki obchodzące skałę po obu stronach. Jedna z nich wprowadza nas łatwo na szczyt skały, skąd osłupiają nas fantastyczne widoki. Na południu znaczą część horyzontu zasłania znajdujący się już za nami potężny Kľak, lecz na północy mamy bardzo urozmaicony i bogaty krajobraz, w którym wyróżniają się szczyty Luczańskiej Małej Fatry, a po bokach Wielka Fatra, Kremnickie Wierchy, część Gór Strażowskich i Súľovské vrchy, a także znajdujące się dalej Beskidy Śląsko-Morawskie, a z drugiej strony grzbietu prawie tak samo daleki Wielki Chocz, wspomnienie nie tak dawnej wędrówki w równie cudownych, wymarzonych warunkach pogodowych.

Ostrá skala (1220 m n.p.m.).

Zejście z Ostrej Skały.

Kolejne dywany czosnku niedźwiedziego.

Dłuższym jednostajnym obniżeniem grzbietu schodzimy na szerokie siodło przełęczy Vríčanské sedlo (950 m n.p.m.), który stanowi dogodne połączenie komunikacyjne między Doliną Klasztorską (słow. Kláštorská dolina) i Doliną Rajeckoleśniańską (poprzez dolinę Široki potok). Dolinę Široki potok mogłaby stanowić skrót naszej wędrówki do miejsca docelowego, ale przy tak wspaniałych warunkach pogodowych żadne zmęczenie nie zmusi nas do tego. Przełęcz zarośnięta jest lasem, ale w siodle wciąż istnieje niewielka polanka, na której stoi stary krzyż i drogowskaz turystyczny. Na północnym skłonie przełęczy, kilkadziesiąt metrów od jej siodła, źródło z dobrą wodą, z którego wypływa wspomniany Široki potok.

Na przełęcz.

Świetlisty las.

W dali widoczne najwyższe partie Luczańskiej Małej Fatry
- Krížava (1457 m n.p.m.) i Veľká lúka (1476 m n.p.m.).

Zbliżenie na szczyty Krížava (1457 m n.p.m.) i Veľká lúka (1476 m n.p.m.).

A za nami wciąż towarzyszy nam widok zadziornego Kľaka.

Łąki ponad Suchą Doliną.

Skalky (1190 m n.p.m.).

Widok w stronęWielkiej Fatry.

Opuszczamy szczyt Skalky.

Szeroką dróżką leśną zmierzamy na kolejne zbocze, omijając szczyt Kútik (1064 m n.p.m.). Obchodzimy go od strony południowo-zachodniej odzyskując nieco wysokości. Potem znów nieco w dół, ale tylko symboliczne, bo wnet czeka nas podejście na wyższą wysokość od Kútika. Jakby wbrew nazwie Skalky (1190 m n.p.m.) nie jest to szczyt zdominowany skałami. Choć jego wydłużony grzbiet jest poszatkowany nimi, dominują na nim łąki halne z rzadką roślinnością. Ciągną się ona przede wszystkim na południowym zboczu zapewniając świetne i rozległe widoki. Piękne miejsce na półgodzinną przerwę. Od wierzchołka góry zaczynamy oddalać się dopiero o godzinie 16.00.

Przed nami Janková.

Urozmaicone lasy Jankovej.

Przed ostatnim szczytem.

Górskich łąk nie brakuje dalej, mimo, że las sięga wyżej grzbietu obniżającego się ku przełęczy. Dalej szerokim pasem traw ograniczonych z obu stron lasem docieramy na wierzchołek Janková (1163 n.p.m.), której wypłaszczona wierzchowina porośnięta jest górskimi łąkami, ale częściowo również lasem, pod którym są ławki do odpoczynku. Spędzamy na nich kolejne chwile cudownego relaksu, 5… 10… 15... minut mija i nie chce się rozstawać z tym uroczym miejscem. Po kolejnym kwadransie nadchodzą kolejni turyści z naszej grupy. Zostawiamy im wierzchołek góry, ruszamy w kierunku przełęczy o godzinie 17.00.

Janková (1163 m n.p.m.).

Widok na Wielką Fatrę.

Schodzimy wprost do lasu, szerszą, ale stromą dróżką na Sedlo pod Úplazom (988 m n.p.m.). To przełęcz przed szczytem Úplaz, którą osiągamy o godzinie 17.20. Oprócz drogowskazu stoi na niej ogromne drewniane krzesło, a może tron, raczej polowy tron królewski, bo korona widnieje na jego oparciu. Tu niestety musimy już opuścić główny grzbiet Małej Fatry.

Jar potoku Lesnianki (Rajeckolesnianska dolina).

Musimy zejść do wsi Rajecká Lesná, gdzie prowadzi stąd żółty szlak. Szlak ten sprowadza do doliny potoku Lesnianki (Rajeckolesnianska dolina), wpierw spokojnie, potem przez kilkadziesiąt metrów dość stromo, aż do skrętu w lewo, który wprowadza nas w łagodniejszy trawers zbocza Jankovej. Dalej podążamy dzikim jarem potoku Lesnianki, aż w końcu o godzinie 17.45 wchodzimy na szutrową drogę. Trochę dalej jest to już asfaltowa droga. Wkrótce zaczynamy przy niej mijać letniskowa domki. Naszym miejscem docelowym jest Chata Žiar z restauracją. Docieramy do niej o godzinie 18.30. Droga biegnie dalej aż do centrum wsi Rajecká Lesná, nasza wędrówka kończy się jednak tutaj przy turystycznej chacie, pod którą można było podjechać naszym autokarem.

Na trasie

Fačkovské sedlo (802 m n.p.m.)

Kľak (1351 m n.p.m.)

Ostrá skala (1220 m n.p.m.)

Janková (1163 m n.p.m.)

Sedlo pod Úplazom (988 m n.p.m.)

Udostępnij: