Czy spotkamy go tam jeszcze?

Od czasów dzieciństwa dzień 6 grudnia był wyjątkowym, o jego wyjątkowości nie decydowały wyłącznie mikołajowe prezenty, ale dobro, które co rok zaczynało tego dnia znów otaczać ludzi silniej. Był to dzień, w którym pojawiała się i nie opuszczała nas aura nadchodzących świąt, które były już tak blisko. Oczywiście, że było wówczas pięknie biało, ale bardziej chodzi tu o tą szczególną atmosferę miłości i radości, która kumuluje się najbardziej w momencie spotkania przy wigilijnym stole. Każdy z nas ma to niezwykle ciepłe doświadczenie w sercu. I w tym roku magia ta zadziała, jeśli tylko trochę się postarasz i jeśli wciąż wierzysz w Niego.

Tam gdzie umilkły cerkwie i zdziczały sady

No i doczekaliśmy w końcu takiej aury, jaka powinna być o tej porze roku. Po raz pierwszy mamy listopadowo w listopadowych Bieszczadach 2024. Wita nas chłodny poranek, może nawet z przygruntowym przymrozkiem. Jednak daje się wyczuć, że temperatura powietrza rośnie i to bynajmniej nie z powodu niezwykle ciekawej tematyki dzisiejszej wędrówki, choć kto wie. Mgły unoszą się szybko. Chmury jednak pozostają nad nami skrzętnie zakrywając niebo. Droga sucha – nie padało w nocy. Wokół sino od szadzi delikatnie otulającej gałązki drzew, które zdaje się, że pogubiły liście ostatniej nocy, bo jeszcze wczoraj wiele z nich zabawiało nas barwami jesieni. Tak czy siak zagościła dzisiaj odmienna aura, aczkolwiek przyjemna i nastrojowa, taka o jakiej w sumie marzyliśmy jeszcze przed wyjazdem na listopadową eskapadę w Bieszczady, a że okazało się, że przez ostatnie trzy dni była o wiele lepsza, niż zakładaliśmy, to nie szkodzi oczywiście.

Gdzie zbój zwany Doboszem ukrywał swe skarby...Opołonek, czyli być tam, gdzie normalnie nie powinniśmy być

W listopadzie 1918 roku, Polska pojawiła się z powrotem na mapach politycznych Europy po 123 latach nieobecności. Po wybuchu pierwszej wojny światowej stanęły naprzeciw siebie mocarstwa, dotąd solidarnie przeciwstawiające się dążeniom niepodległościowym Polski. Polacy stanęli przed dylematem, po której stronie konfliktu opowiedzieć się. Dostrzegali to, że wojna pomiędzy zaborcami może otworzyć im drogę do niepodległości, aczkolwiek działania wojenne były bratobójcze dla Polaków zmobilizowanych do różnych armii. Przełom nastąpił dopiero w listopadzie 1916 roku, kiedy cesarze Niemiec i Austrii proklamowali odrodzenie państwa polskiego na ziemiach odebranych Rosji. Kilka miesięcy później, gdy w Rosji obalono carat, nowe rosyjskie władze również uznały prawo Polaków do samostanowienia. Wkrótce znalazło to również poparcie Francji i Wielkiej Brytanii, które były sprzymierzone z Rosją porozumieniem Ententy. Wkrótce też sprawa polska zyskała poparcie Stanów Zjednoczonych Ameryki. Polacy musieli jednak dalej czekać na urzeczywistnienie się niepodległość, aż do rozpadu Austro-Węgier i zakończenia wojny na zachodzie Europy, ale nie tylko - musiał nastąpić niecodzienny zbieg okoliczności. Wojnę musiały przegrać wszystkie strony konfliktu i tak też się stało. Austro-Węgry rozpadły się, choć wcześniej pokonały Rosję, przegrywając wraz z Niemcami wojnę na zachodzie Europy. W tym niezwykłym zbiegu okoliczności wojnę przegrali wszyscy zaborcy Polski. Wówczas Polacy przystąpili do rozbrajania okupantów i tworzenia swoich niezależnych instytucji państwowych. Wtedy też do Warszawy przyjechał Józef Piłsudski więziony dotąd przez Niemców. Tam 11 listopada 1918 roku, Rada Regencyjna powierzyła mu pełnię władzy cywilnej i wojskowej nadając tytuł Naczelnika Państwa.

Tamte dzieje Polski wprowadzają nas do wędrówki po nieznanych bieszczadzkich zakątkach. Dzisiaj również mamy 11 listopada. Polacy wracają tego dnia pamięcią do 1918 roku, kiedy rozpoczął się nowy etap w historii Polski. Polska osiągnęła go nie tylko za sprawą Piłsudskiego, czy innych znanych powszechnie postaci takich jak Dmowski, Paderewski, Daszyński, ale przede za sprawą pokoleń Polaków żyjących pod zaborami, którzy przekazywali kolejnym pokoleniom Polaków przywiązanie do języka i kultury narodowej. Gdyby tego nie było polskość zaniknęłaby zupełnie. Celebrujemy tamten dzień w różny sposób, okazując ducha patriotyzmu, jedności narodowej i narodowej dumy. Organizowane są defilady i marsze, na cmentarzach zapalane są znicze dla uczczenia pamięci poległych w walce o niepodległość, odbywają się różne koncerty i widowiska artystyczne o tematyce patriotycznej i związane z historią Polski.

My w ten dzień udajemy się na wędrówkę, ale zupełnie niecodzienną, bo jej celem jest najbardziej wysunięty na południe punkt współczesnej Polski, ale nie tylko. Udajcie się wraz z nami do zakątka, w którym rzadko staje ludzka stopa.

Zawsze kiedy tam wracam - królestwo przestrzeni

Na obszarze Polski znajduje się tylko część Bieszczadów. Rozciągają się one przez trzy kraje. Największą magią doświadczają te pokryte połoninami, które olśniewają rozległymi, bezkresnymi panoramami. Na terytorium Polski mamy wiele takich miejsc, choć spośród wszystkich połonin to tylko szczypta, do tych, które ciągną się po stronie ukraińskiej. Granice międzypaństwowe w Bieszczadach zmieniały się, czego niemym świadkiem pozostają spotykane stare słupki graniczne. Często napotykaliśmy na takie wędrując przez Bieszczady Ukraińskie, również na obecnym terytoriom polskich Bieszczadów możemy natknąć się na takie ślady. Ostatnie największe zmiany w przebiegu granicy nastąpiły po II wojnie światowej, kiedy po polskiej stronie Bieszczady były zupełnie opustoszałe, bezludne.

Na obszarze Polski międzywojennej stykały się kultury wschodu i zachodu, wywodzące się z różnych religii, zwyczajów i tradycji. Po za tym po zakończeniu I wojny światowej poczucie tożsamości narodowej dotyczyła nie tylko Polaków, ale pojawiło się ono u wielu innych grup kulturowych. Jednym udało się  i stworzyli, albo powrócili do swoich państwowości, innym nie udało się to wcale. Gdyby nie splot szczęśliwych zbiegów okoliczności, to nie wiadomo, czy nam Polakom by się to udało. Po drugiej wojnie światowej powrócił problem stworzenia nowych granic. Wiodący głos w tej sprawie miały oczywiście trzy wielkie zwycięskie mocarstwa: ZSRR, USA i Wielka Brytania. Te podjęły decyzje na Konferencji Teherańskiej (28.XI.–1.XII.1943 r.), potwierdzono je na Konferencji Jałtańskiej (4.II.–11.II.1945 r.), że wschodnia granica Polski po zakończeniu wojny będzie przebiegała według tzw. linii Curzona, która w założeniu miała uwzględniać odmienność kulturową mieszkańców po obu stronach takiej granicy. Dokładny jej przebieg był już uściślany między zainteresowanymi dwiema stronami, czyli Polską i ZSRR. Decyzja trzech mocarstw zastrzegała jednak, że w razie dokonywania zmian „wschodnia granica Polski powinna biec wzdłuż linii Curzona, z odchyleniem od niej w pewnych okolicach o pięć do ośmiu kilometrów na korzyść Polski”. Dawało to Polsce możliwość przeprowadzenia korekt na swoją korzyść, ale w praktyce stało się to niemal niemożliwe, biorąc pod uwagę ówczesne uwarunkowania polityczne i siłę militarną ZSRR. Sowieci mieli świadomość swojej przewagi, co wykorzystywali i wszelkie nadzieje strony polskiej na wprowadzenie większych korekt w przebiegu granicy zostały szybko rozwiane. Polska delegacja rządowa biorąca udział w wypracowaniu ostatecznego porozumienia granicznego była pod presją czasu i okoliczności. Alternatywne rozwiązanie nie istniało. Jedyne co udało się wówczas uzyskać, to nieznaczne przesunięcie granicy na wschód w pobliżu Przemyśla, Kroczowej i Horyńca, dzięki czemu miejscowość Medyka miała się znaleźć po stronie polskiej. W wyniku stanowczości Stanisława Leszczyckiego rejon Bieszczad, obejmujący około 300 kilometrów kwadratowych z Haliczem i Tarnicą został włączony w terytorium powojennej Polski, ale ustalona w tym rejonie granica, opisana w szczegółowym protokole przebiegu linii granicy podpisanych przez obie strony 30 kwietnia 1947 roku,  nie miała przebiegu takiego, jaki obecnie znamy. W Bieszczadach wyznaczała ją rzeka San. Jak to się stało, że obecnie bieszczadzki odcinek rzeki San tworzy malowniczy przełom pomiędzy Otrytem a Tołstą, znajdującymi się na terytorium Polski, a jedynie pierwsze 54 km biegu tej rzeki wyznacza granicę (obecnie między Polską i Ukrainą)? O tym za chwilę.

A czy znasz ty, bracie młody…i opowiadał, gdzie leżą, i jak wyglądają wszystkie ziemie Rzeczypospolitej

Niegdyś Łopiennik słynął z ładnej panoramy, bo jego zbocza nie były tak silnie zalesione jak obecnie, a nawet stanowiły tereny pasterskie, o czym nie każdy wie. Dla tych widoków był odwiedzany. Pojawili się na nim m.in. Seweryn Goszczyński, Wincenty Pol, czy Aleksander Fredro, który przybył tu po raz pierwszy na początku XIX, wspominając o tym później w swoich pamiętnikach…

W Baligrodzie wypoczęliśmy koniom. Tam granica świata. Za Baligrodem wjeżdża się jak w czarne gardło. Droga i rzeka jest to jedno i toż samo, a od rzeki z jednej i z drugiej strony wznoszą się czarne ściany jodeł i smereków. Cisna leży w obszerniejszej nieco kotlinie. Folwark, cerkiew, karczma, dalej młynek i tartak ożywiają tę górską wioskę więcej niż wiele innych. Przyjazd nasz wszakże nie w dobrą chwilę miał miejsce. Zanosiło się na słotę. Z gór czarnych kurzyło się wkoło — na co tam zwykli mawiać, że niedźwiedzie piwo warzą. Szczyty gór były całkiem zakryte, nie mogliśmy więc podziwiać pierwszą osobliwość — Łupiennik. Ta góra podług miejscowego podania ma mieć dwadzieścia cztery kondygnacje, a z wierzchołka widać Lwów!

Aleksander Fredro trzykrotnie odwiedzał te tereny, jeszcze jako młody człowiek. Mieszkał tu jego ojciec, hrabia Jacek Fredro, który pod koniec XVIII wieku odziedziczył osadę Cisna, a następnie wykorzystując tutejszą rudę żelaza i tanią siłę roboczą założył w 1810 roku, w pobliskim Majdanie, niewielką hutę i hamernię żelaza tzw. fryszerkę, produkującą narzędzia rolnicze, garnki i piece. Było to coś nowego, na tle typowej dla bieszczadzkich wsi galicyjskich gospodarki rolniczej i hodowlanej. Przez wieś przechodził ponadto szlak kupiecki na Węgry. Stały w niej kościół, folwark, młyn, karczma i domy kmieci.

Udajemy się dzisiaj po raz kolejny w naszym życiu na Łopiennik i do głowy znów przychodzą myśli o Cisnej i Fredrach. To pierwsze co nam się nasuwa, gdy pomyślimy o tej górze i tablicy z wyrytym urywkiem dzienników wspomnień…

Najpiękniejszy czas na Wielki Chocz

W cieniu tej wyniosłej góry leży wieś Valaská Dubová. Położona jest niemal 1000 metrów poniżej jej szczytu. Myśli o niej przewijały się w naszych głowach, kiedy kilka lat temu wędrowaliśmy Śladami Juraja Jánošíka. W dolnej części wsi, przy dawnym trakcie zwanym „furmańcem”, obok kościoła św. Michała Archanioła, stoi budynek gospody „Jánošíkova krčma” zbudowany na początku XIX wieku na miejscu dawnej, drewnianej karczmy furmańskiej. Legendy głoszą, że to właśnie w niej schwytano w 1713 roku legendarnego słowackiego zbójnika Juraja Jánošíka, który w Górach Choczańskich znajdował schronienie. W tamte dnie wędrówek janosikowymi śladami mieliśmy równie fenomenalnie barwną, jesienną aurę, a więc ten dzisiejszy dzień komponuje się idealnie jako suplement tamtej wyprawy.

Na Potrójnej grzybów wciąż wcale nie mało, a widoki również pyszne

Wyruszamy tak jak tydzień temu z osady Kocierz-Basie, ale trochę wcześniej, bo udaje się tu dojechać jeszcze przed godziną 8.00. Zaraz wyruszymy stąd z leśnego parkingu wprost w kierunku szczytu Potrójnej. Parking jest zapełniony prywatnymi pojazdami, ale udaje się nam wcisnąć jeszcze jedno auto. Ludzie wyruszyli na grzybobranie licznie, podobnie jak tydzień temu; ale wtedy był ogromny wysyp grzybów, jak już wszyscy wiedzą. Ilość grzybów jaka pojawiła się wówczas w tutejszych i innych lasach przerosła wszelkie oczekiwania. Zostaliśmy zaskoczeni zupełnie; nie byliśmy do tego przygotowani, bo cele mieliśmy inne. Dzisiaj przyjechaliśmy tu lepiej przygotowani z nadzieją, że zbiory znowu będą obfite.

Mgieł nie brakowało i grzybów także…

Zapach powietrza po deszczu odświeża umysł i rozbudza zmysły. Krople deszczu, które spadły tej nocy pochłonęły kurz i mikroby – powietrze zostało oczyszczone. W deszczu, czy po deszczu spotkać można na szlaku o wiele mniej ludzi, niż w słoneczny dzień. Dlaczego w mokrą podeszczową aurę siedzieć w domu, kiedy właśnie wtedy spacer pozwala doświadczyć poczucia innej przestrzeni wokół siebie, a myśli i emocje mogą swobodniej wędrować i przejawiać się na całkiem nowe sposoby. Wypełniające przestrzeń mgły są nasycone swoistym romantyzmem, jak na słynnym obrazie Caspara Davida Friedricha.

Na spotkanie z Żywczakami – epizod 4: Stoki królowej Beskidów

Corocznie w ostatnią niedzielę września na Markowych Szczawinach organizowany jest Zlot Żywczaków. W tym roku to 57 edycja tej turystycznej imprezy. Na Markowych Szczawinach zaroiło się dzisiaj od turystów. Frekwencja jest może ciut mniejsza ze względu na ostrzejszą aurę na Babiej Górze, ale i tak duża.

Na spotkanie z Żywczakami – epizod 3: Pomiędzy Pilskiem i Babią Górą

To niewielka wieś, taka jakich wiele tutaj skrywających się w żywieckich dolinkach, stojących w cieniu bardziej znanych i popularnych miejscowości Żywieczyzny. Z Jeleśną rozstaliśmy się niedawno podczas powrotu z wiosennej wędrówki. Wówczas przejazdem zatrzymaliśmy się w Starej Karczmie, bo jakże mogło być inaczej, skoro już w sieni karczmy głoszą „Kto karcme minie, noge wywinie…”. To była wspaniała dwudniówka, która wypisała piękne epizody naszego turystycznego życia. Dobrze jest znów powrócić na tutejsze ścieżki.

Madriu-Perafita-Claror - synonim harmonii człowieka z górskim krajobrazem

Są takie miejsca na Ziemi, gdzie przyroda zaskakuje nienaruszalnością pomimo prowadzonej gospodarki przez człowieka. Stanowią wzorzec życia człowieka w symbiozie z naturą. I wcale nie myślimy tutaj o miejscach głęboko ukrytych gdzieś w niedostępnej dżungli, daleko od zurbanizowanych osad ludzkich, gdzie przyroda dzika może żyć spokojnie według własnych praw. Ot blisko w Europie jest takie miejsce, które może uczyć i zawstydzać tych, którzy nie wiedzą, że właśnie tak można korzystać z przyrody, pozostawiając ją piękną dla kolejnych pokoleń. Ta przechadzka uświadamia, że możliwe jest współistnienie człowieka w harmonii z przyrodą, bo przecież tak naprawdę to my zależymy od niej, bo ona stwarza nam dogodne warunki do życia, a nie odwrotnie. Przyroda bez nas poradzi sobie, a my bez niej raczej nie.

Andorra la Vella

Stolica tego kraju nazywa się Andorra la Vella, czyli „Stara Andora” położona w pobliżu rzeki Valila del Norte, na wysokości ponad 1000 m n.p.m., a więc jest najwyżej położoną stolicą w Europie. Niegdyś, jeszcze w latach 30-tych XX wieku, Andora była odcięta od świata. Prowadziły do niej ścieżki i dróżki przecinające pirenejskie górskie olbrzymy, pnące się ostro ku niebu. Pokonanie tych gór było zbyt dużym wyzwaniem, aby obcy odważyli się podróżować do najwyżej położonego państwa w Europie. Izolację od świata zakończyła droga wybudowana w latach 40-tych XX wieku, która połączyła Andorę z Francją i Hiszpanią.

Canillo

Andora jest niewielkim państewkiem, położonym na granicy pomiędzy Francją i Hiszpanią. Leży w zasięgu historycznego regionu. Powierzchnia tego kraju wynosi zaledwie 468 km², czyli mniej niż powierzchnia Warszawy. Cała Andora ulokowana jest w  Pirenejach, na wysokości od 900 do 2 946 m n.p.m. co oczywiście sprawia pewne trudności, np. z budową lotniska. Jednak pomimo tak niewielkiej powierzchni Andora zaskakuje atrakcjami. Nawet tygodniowy pobyt jest zbyt krótki, aby zobaczyć największe atrakcje Andory. Czujemy to z perspektywy naszego trzydniowego pobytu. Trudno było ułożyć optymalny program, a nawet nie było możliwe, aby zawierał ona odwiedzenie tylko najważniejszych, czy też najbardziej znanych atrakcji. Jest ogromna chęć, aby tu wrócić na dłużej, bo 3 dni w Andorze to wiele za krótko, aby poznać ten niewielki kraj.

W sercu Pirenejów

Księstwo Andory leży w krajobrazie zdominowanym przez góry Pirenejów. W sercu tych gór znajduje się najwyższy szczyt tego kraju, Pic de Coma Pedrosa. Odszukajmy go na mapie Andory i przenieśmy się do miejsca, skąd najlepiej wyruszyć na jego pik.

Arinsal – wieś położona jest w dolinie Riu d'Arinsal, w Andorze, w parafii La Massana. Zajmuje szczytowe partie doliny od wysokości 1550 do 2560 m n.p.m. blisko granicy z Hiszpanią. W zimie zamienia się w ośrodek narciarski, w którym sezon trwa mniej więcej od grudnia do marca. Gdy mija sezon narciarski przyciąga piechurów i rowerzystów, a także tych, którzy po prostu chcą odpocząć w otoczeniu górskiej scenerii. Przepiękna dolina pnie się wysoko, aż pod szczyt Coma Pedrosa (2942 m n.p.m.), który jest najwyższym szczytem Andory. Dotrzeć na niego można przez zróżnicowane krajobrazy. Idąc wzdłuż potoku mijamy leśne wodospady, następnie przecinamy łąki zdobione kępkami roślin kwiatowych, w wyższych partiach napotykamy krystalicznie czyste jeziora, za którymi czekają nas niekończące się skały sięgające aż po Pic de Coma Pedrosa, na którym czeka nas wyjątkowa panorama. Po kolei jednak, zacznijmy tą opowieść od początku.

Przerwa w podróży - Barcelona

Opóźniony o dwie godziny samolot ląduje w Barcelonie. Nasz lot opóźniły warunki pogodowe. Kilkanaście minut temu przez Barcelonę przechodziły ulewy i burze. Teraz uspokoiło się. Nie pada, a panująca ciepłota zaczęła osuszać tutejsze ulice i chodniki.

Barcelona jest drugim co do wielkości miastem Hiszpanii, a także stolicą Katalonii. Należy do miast powszechnie znanych, do niezwykłych miejsc na świecie, za sprawą swojego uroku, architektury oraz wielu innych atrakcji. Z pewnością w znacznej mierze przyczyniło się do tego pokolenie wybitnych twórców i architektów z początku XX wieku, z niezwykłym wizjonerem Antonim Gaudím na czele, który zostawił w mieście mnóstwo niesamowitych budowli, stanowiących obecnie wizytówkę Barcelony. Do tego dochodzą pachnące kawiarenki i urocze ogrody, słynne miejsca targowe i oczywiście plaże, wśród których najbardziej znana Barceloneta przyciąga największe tłumy wielbicieli nadmorskiego plażowania. Stolica Katalonii to znakomity cel na dłuższy pobyt, ale też świetnie sprawdza się na krótki weekendowy wypad, czy też nawet jako break in travel, podobny do tego naszego dzisiejszego. Wystarczy tylko z różnorodnych atrakcji wybrać takie, które najbardziej nas interesują. Nie jest to oczywiście łatwe z możliwości jakie Barcelona oferuje, ale udało się. Wybraliśmy dwa miejsca do odwiedzenia w przerwie przed kontynuacją naszej podróży przez Katalonię.

Tryptyk Tatrzański: Sławkowski Szczyt

Długo musieliśmy czekać na naszą trzecią część Tatrzańskiego Tryptyku. Przed nami trzeci tatrzański szczyt pod względem wysokości (po Rysach i Krywaniu), na który można wejść znakowanym szlakiem. Z technicznego punktu widzenia jest górą łatwą do zdobycia, jednak w przypadku złych warunków atmosferycznych, a zwłaszcza gdy dopadnie cię burza nie ma gdzie się schować na jej rozległych, w znacznej części odsłoniętych zboczach, zaś ucieczka z partii szczytowych jest zbyt czasochłonna, aby zdążyć przed zmianą warunków. Dobrze zatem jest poczekać cierpliwie na dobrą i pewną pogodę. Przy korzystnych warunkach atmosferycznych góra ta odwdzięcza się imponującą i szeroką panoramą. Towarzyszy nam ona przez znaczną część długiej i żmudnej drogi, zaś wierzchołek wynagradza ze wzmocnioną siłą jeszcze bardziej zachwycającą panoramą rozłożystej Doliny Staroleśnej, pełnej wodnych oczek, otoczonej grzbietami majestatycznych tatrzańskich szczytów. Przestrzeń otacza nas przy tym zewsząd.

Na spontanie

– Mam dla ciebie propozycję… – powiedziała może trochę nieśmiało, choć do niej to niepodobne, jak tylko weszła do domu po pracy.

– Co wymyśliłaś? – przerwał, jakby w ripoście nie pozwalając dokończyć jej zdania, bo znał ją dobrze i czuł, że święci się coś zaskakującego.

– Chodźmy na Babią Górę – wypaliła bez doszukiwania się już i przytaczania jakiejś zachęcającej argumentacji do swojej propozycji. Chwilkę musiała poczekać na odpowiedź. Nie chodzi tu o efekt zaskoczenia, czy jego nieśmiałość, tylko o to, że był on raczej mniej spontaniczny w decyzjach niż ona. Jednak zawsze razem dochodzili w tym samym czasie do konsensusu.

Był oczywiście chętny, gdyż tak jak ona lubił Babią Górę, a spotkania z nią, choć za każdym razem nieco inne, zawsze były tak samo ekscytujące. We wspomnieniach mieli wielokroć mile spędzony czas, a głębie ich dusz skrywały swego rodzaju intymne chwile: ty, ja i ona. Znają się dość dobrze, bo naście wspólnych spotkań było za nimi. Nie ma drugiej takiej, którą by tak często odwiedzali. Zapytał więc, aby doprecyzowała ofertę:

– Kiedy chcesz iść?

– No dzisiaj – odpowiedziała z przekonaniem, że jeszcze nie jest za późno, a on zaskoczony nie będzie miał czasu przemyśleć tego do końca, bo przecież było już po piętnastej, a obiad jeszcze nie zjedzony i rzeczy w ogóle nie spakowane, choć w sumie nie było to dla nich skomplikowane, bo była w tym już pewna rutyna i mieli wypracowane schematy, i nie potrzebowali wiele czasu na przemyślenia, co zabrać na taką, czy inną drogę. Ta droga i góra nie była dla nich żadną nowością. Składali jej wizytę już o różnych porach, w dzień i w nocy, w lecie i w zimie, czy każdej innej porze roku. Nigdy nie potrzebowali do tego żadnej motywacji, nawet jeśli miało to być zrobione po ciemku.

Jak kiedyś dobra na początek: Suchá Belá

W minionych lata robiliśmy różne projekty, które stały się zwyczajnością (żeby nie powiedzieć rutyną), a które wcześniej były nowymi wyzwaniem. Słowacki Raj i Spiska Nowa Wieś były cały ten czas w naszych głowach, ale tęsknić do nich raczej nie mieliśmy kiedy. Myślenie o nowych horyzontach przysłaniały przeszłość. Nieustanna ciekawość, chęć rozwijania się i odkrywanie nowych dróg do nowych zakątków Europy przystopowały nasze powroty do miejsc znanych już i lubianych. Czujemy progres osiągany w ostatnich latach, zaś doświadczenie pozwala nam bez wahania iść jeszcze dalej. Jednak chcemy wracać w miejsca takie jak te, pełne pięknych wspomnień, wspaniałych przygód i cudnej atmosfery wędrownego bractwa, bo był czas na pokonywanie szlaków, ale też na spacer i towarzyskie posiady w klimatycznej Nowej Spiskiej Wsi. Były to cudne chwile. Gdyby zebrać je razem wyjdzie łącznie 17 fantastycznie spędzonych dni.

Ziemia cmentarzysk wojny i zapomnianych wiosek

Leży przy w dolinie, która podczas I wojny światowej stanowiła arenę ciężkich walk. Toczyły się one najpierw wzdłuż płynącego przez dolinę potoku Zdynia. Potem przesunęły się nieco na zachód do doliny Regietówki. Od jesieni 1914 roku do wiosny 1915 roku przebiegała tu linia frontu austriacko-rosyjskiego. Pozostałością tamtego okresu są liczne cmentarze pozostawione prawie w każdej wsi. Dzisiejsza Zdynia (łemk. Ждыня) nie przypomina już tamtej Zdyni. Leży przy dawnym trakcie handlowym, łączącym Bardejów i Gorlice. Jej historia sięga początku XIV wieku. Dawniej znana była ze zdyńskich jarmarków i produkcji gontu, a obecnie z corocznej „Łemkowskiej Watry”. Dawniejszy trakt pokrył się asfaltem. Stanowi ważne i wygodne połączenie komunikacyjne miedzy Bardejowem i Gorlicami. Nie mniej Zdynia leżąca wzdłuż tej szosy utrzymuje charakter przenikliwie cichej i spokojnej wioski, w której może ulec zapomnieniu.

Mały Beskid, Radocyna, Beskid

W tym miejscu zaczynaliśmy bądź kończyliśmy niejedną wędrówkę, najczęściej właśnie w lipcu. Dzisiaj o godzinie 9.45 kolejny raz stajemy na Przełęczy Beskidek (słow. Priesmyk Dujava; 547 m n.p.m.). Spoglądamy z niej na malowniczą dolinę Zdynianki z samotnie stojącą w niej cerkwią św. Bazylego Wielkiego w Koniecznej. Za każdym razem, kiedy tu jesteśmy zostajemy olśnieni pięknem tego krajobrazu i kolejny raz uwieczniamy go na fotografiach.

Juraniowa, Bobrowiecka, Chochołowska, czyli...przez Bobrowiecką Przełęcz ze Słowacji do Polski

Cieplutko, choć pochmurnie witają nas słowackie Orawice (słow. Oravice), znane i popularne wśród turystów, narciarzy i sympatyków wód termalnych. Założone niegdyś jako pasterska osada w XVII wieku, a od blisko 100 lat, kiedy wybudowano tu schronisko stała się zacisznym centrum turystycznym ukrytym pośród wzniesień Orawicko-Witowskich Wierchów, Skoruszyńskich Wierchów oraz Tatr Zachodnich, które sięgają tutaj swoimi najbardziej wysuniętymi na zachód grzbietami. Splatają sie tu liczne potoki dające życie wypływającej stąd Oravicy, która w niedalekim Twardoszynie (słow. Tvrdošín) zasila słynną słowacką Orawę wypływającą ze sztucznego Jeziora Orawskiego (Oravska priehrada). Wśród potoków, które współtworzą Oravicę jeden wyróżnia się szczególnie. O godzinie 9.10 wyruszamy w jego poszukiwaniu.

Stara Karczma w Jeleśni

Ongiś było ich wiele w beskidzkich osadach. Ich historia sięga wczesnego średniowiecza, kiedy właściciele dóbr ziemskich otrzymali przywilej czerpania dochodów z produkcji i sprzedaży piwa, gorzałki i miodu w obrębie swoich dóbr oraz przywilej do sprowadzania tych wyrobów z innych miast i czerpania z tego tytułu dochodów.

Spotkanie z Żywczakami - epizod 2: Głusza boru

Coś nas zbudziło wcześnie tuż przed świtem. Za oknem jeszcze ciemnawo... Tak właśnie zamierzaliśmy, żeby wstać teraz, aby popatrzeć na wschód słońca.

TRASA:

Schronisko PTTK na Hali Mizowej (1271 m n.p.m.) Las Suchowarski (1143 m n.p.m.) Przełęcz Glinne (słow. Hliny; 809 m n.p.m.)

Ten dzień zaczyna się o godzinie 4.38. Wschód słońca. Jaki będzie tego dnia? Nad nami nieco chmur, na wschodnim horyzoncie chyba też. Gdy nadchodzi ta godzina i na czerwieniejącym horyzoncie pojawia się rąbek jaskrawego słońca już wiemy, że jego wschód będzie piękny. Słońce wyłania się bezpośrednio zza gór. Wiemy, że spektakl ten nie potrwa długo. Zawsze jest krótki. Łapiemy pierwsze promienie. Jeszcze nie czujemy ich ciepła, choć emocje rozpalają się z sekundy na sekundę. O godzinie 4.41 słońce zaczyna odrywać się od leśnych szczytów, ale tymczasem górna część jego tarczy wbija się w chmurę. Niesamowity widok. Chmura zdaje się pochłaniać od góry wschodzące słońce. Pożera jego blask, lecz sama aż różowieje od siły jego światła. Ponad chmurą rozpływają się na boki żółte pasemka. Słońce nie dotyka już horyzontu, a chmura wciąż pożera światło. Żółte pasemka robią się bardzo jaskrawe, aż w końcu światło słońca przebija się przez nie. Zaczyna się nowy dzień, drugi dzień naszej żywieckiej wędrówki.

Spotkanie z Żywczakami - epizod 1: Wokół doliny Sopotni

Dawno go nie widzieliśmy. Przyjechaliśmy do Sopotni Wielkiej, aby znów go zobaczyć. A potem wyruszymy w piękną drogę żywieckimi grzbietami gór. To będzie trochę taki wspomnieniowy powrót w czasy przeszłe, w miejsca, gdzie już bywaliśmy.

Tatrzańskie doliny maluje już zieleń traw

Siwą Polanę maluje już zieleń traw. Obłoki ponad nią płyną w naszą stronę z zarodka doliny. Ruszamy w jego kierunku o godzinie 7.30. Ogarnia nas sielski spokój, jakiego nie zawsze można tu doznać. Pusta dolina otula nas swoim wiosennym oddechem. Ptaki świergocą skacząc wśród źdźbełek traw, bądź po gałązkach rosłych świerków rosnących nad szemrzącym Potokiem Chochołowskim. Woda falująca wśród otoczaków skrzy odbijając promienie porannego słońca. Ciepło przenika przez nieco rześkie powietrze. Wiosna tutaj już wkroczyła.

Droga do Rzymu - dzień 7: audiencja generalna

7a

Watykan

Droga do Rzymu - dzień 6

6

La Storta - Roma

Droga do Rzymu - dzień 5

5

Campagnano di Roma - La Storta

Droga do Rzymu - dzień 4

4

Monterosi - Campagnano di Roma

Droga do Rzymu - dzień 3

3

Capranica - Monterosi

Droga do Rzymu - dzień 2

2

Vetralla - Capranica

Droga do Rzymu - dzień 1

1

Viterbo - Vetralla

Droga do Rzymu - Road to Roma: Via Francigena

Wyprawa na Via Francigena stanowi drugą część naszego przedsięwzięcia, obejmującego najważniejsze i najstarsze szlaki pielgrzymkowe Europy. Pragniemy na tym szlaku doświadczyć duchem i umysłem najgłębszych doznań, jaki oferuje, prowadząc przez kraj niezwykle inspirujący i bogaty w różnorodne atrakcje, a zamierzamy zobaczyć, również te, które znajdują się w pewnym oddaleniu od szlaku. Będzie to magiczna wędrówka, która powiedzie nas starymi, pielgrzymkowymi drogami i ścieżkami, przemierzanymi od setek lat. I nawet jeśli zmienił się świat z nich widoczny, to fascynujące będzie zgłębianie myślami tego, że droga wciąż pozostała ta sama, a łączy ona nie tylko miejsca, ale i dzieje z różnych epok i kultur. Podążymy do centrum Cesarstwa Rzymskiego przez krainę sztuki, mody i romansu, bo Włochy to hipnotyzująca mieszanka przeszłości i teraźniejszości. Nie ma w tym szczypty przesady, bowiem Via Francigena różni się od innych tras długodystansowych tym, że wiedzie starożytnymi szlakami używanymi od blisko 2000 lat. Zmieniająca się przez ten czas cywilizacja pozostawiła przy niej bogatą historię, architekturę, kulturę, tradycje, co wespół z otoczeniem urzekających krajobrazów sprawia, że droga ta jest skarbnicą dla zmysłów.

Droga na Wielkanoc

Po drugiej stronie Wisły, około 12 kilometrów od centrum starego Krakowa, istniała kiedyś wieś Tyniec. W początkach X wieku jej tereny zamieszkiwali Wiślanie. W najstarszej znanej wzmiance, pochodzącej z 1165 roku została odnotowana nazwa Thinciensem villam w odniesieniu do tej wsi. Później pojawiły się nazwy: Tinetiae w 1274 roku, Thynyecz w 1470 roku i w końcu pojawiła się znana obecnie nazwa Tyniec, a było to w roku 1585. Jest to nazwa kulturowa, pochodząca od słowa „tyn” oznaczającego mur. Historycznie wieś była własnością duchowną, gdyż przez wieki należała do opactwa benedyktynów w Tyńcu. Zawiązała się ona na dobrach gospodarstwa klasztornego. Jednak data fundacji opactwa, czy osoba założyciela nie jest jednoznacznie pewna. Najpewniej fundatorem opactwa był książę Kazimierz Odnowiciel około 1044 roku, ale też niektórzy historycy wskazują, że stało się to nieco później za czasów króla Bolesława Śmiałego. Tak czy siak opactwo benedyktyńskie w Tyńcu należy do najstarszych klasztorów w Polsce.

Wielkanoc 2024

Niespodziewanie wczesne pożegnanie z zimą

W Gorce poszliśmy na pożegnanie zimy. W dolinkach pojawiły się pierwsze krokusy, jeszcze skulone, ale tylko patrzeć, jak słońce je ogrzeje i rozchylą szeroko swe kielichy. Ta zima pod względem aury była dość zaskakująca i nie była to najpiękniejsza zima. Dzisiaj również nie mamy pewności aury, ale do wędrówki ma być nie taka zła. Zaplanowana trasa pokrywa się częściowo z dwoma naszymi wycieczkami z 2021 roku. Wciąż czujemy do nich pewien sentyment, choć był to okres epidemii covid-19, którego nie chcielibyśmy ponownie w naszym życiu.

Łodygowice i jeden z największych kościołów drewnianych w Beskidach

Nieopodal naszych dzisiejszych szlaków w miejscowości Łodygowice, odnaleźć można jeden z interesujących zabytków sakralnej architektury drewnianej województwa śląskiego. Odwiedzamy go już późną wieczorową porą, podczas powrotu z trasy pieszej przez Skrzyczne. Gdy przybywamy do Łodygowic w kościele trwa msza, ale po jej zakończeniu udaje się nam zajrzeć do wnętrza tej sędziwej, pięknej świątyni.

Do powtórki

To musi być do powtórki – myśleliśmy rok temu, gdy kończyliśmy tą samą trasę w pierwszych powiewach nadciągającej Nadii. Wiemy, że co raz trudniej złapać bajecznie białą zimową aurę, ale nie jest to powodem, dla którego mielibyśmy rezygnować z tej przechadzki. Beskid Śląski jest tak bliski sercu ze względu na setki różnorodnych wspomnień z tego regionu. Przede wszystkim na pierwszy plan wysuwają się ludzie, z którymi chcielibyśmy się znowu tu spotkać. Z niektórymi już nie ma takiej możliwości. Potem pojawia się uczucie idylli i różnych możliwości wypoczynku, którą daje bogata infrastruktura turystyczna. Oczywiście nie można zapomnieć o tutejszych specyficznych krajobrazach, kończących ciąg Karpat na terenie Polskich.

Tatrzańska Światynia Lodowa - Westminster Abbey

Niewiele mamy takich cyklicznych imprez jak ta. Co rok udajemy się w to samo miejsce, pokonując tą samą trasę. Można oczywiście mówić, że za każdym razem jest inaczej, bo aura i przyroda zmienia się odmieniając pejzaż, to jednak w tym przypadku takie argumentowanie nie jest podstawową istotą. W tym przypadku mamy do czynienia z zupełnie innym zjawiskiem, czy raczej wydarzeniem.

Dolina Kościeliska, Polana na Stołach i Smreczyński Staw

Dolina Kościeliska zaprasza nas dzisiaj do siebie na zimową przechadzkę. Piękna o każdej porze roku wita dzisiaj rześkim, pięknym porankiem. Zaczynamy w kościeliskich Kirach, położonych zaraz u wylotu doliny. Niegdyś stały tu góralskie szopy, chatki węglarzy wypalających węgiel drzewny, funkcjonował tartak wodny z gonciarnią. Tak było w wieku XIX i jeszcze na początku następneg. Dzisiaj w krajobrazie Kir dominują pensjonaty i gospody dla turystów. O dawanych tradycjach pasterskich przypomina dzisiaj wypas kulturowy prowadzony zgodnie ze starymi tradycjami, od wiosennego redyku do jesiennego. Jest też szałas, w którym można wtedy kupić oscypki, bundz i żętycę. Kiry i Dolina Kościeliska miała też inne tradycje, o których przypomina również zimową porą.