Twoja przystań przed kolejną wędrówką i dziennik turystycznych przedsięwzięć.

sobota, 19 października 2019

Śladami Juraja Jánošíka: Zamek w Bytčy

~ NA WOJSKOWYM WIKCIE ~

Dlaczego Juraj Jánošík zdecydował się zostać zbójem? Czyżby wypasanie owiec go nudziło? A może sprawił to miłosny zawód? A może wojenne życie sprawiło to, że nie potrafił już wrócić do życia po ojcowemu. Jest prawdopodobne, że Jánošík brał udział w powstaniu przeciwko Habsburgom wznieconym przez Franciszka Rakoczego. Wracając do rodzinnej wioski został ponoć schwytany przez Austriaków i siłą wcielony do cesarskiej armii. Uczyniono z niego strażnika lochów na zamku w Bytczy, gdzie wieziony był niejaki Tomáš Uhorčík, hetman zbójnicki pojmany w nieznanych okolicznościach w 1707 roku. Coś sprawiło, że między więźniem i strażnikiem zawiązała się przyjaźń, tak silna, że Jánošík pomaga zbiec Tomášowi z więzienia, a ten w podzięce najprawdopodobniej wykupuje go z wojska (albo wspiera w tym względzie działania rodziców Jánošika). To pieczętuje ich przyjaźń, aż po grób.


Może został skuszony nowym, bogatszym życiem żołnierza, może szansą na poznanie nowych terenów, a może wolnością od żmudnych obowiązków codziennego, wiejskiego życia. Nie ma jednak pewności, że Janosik zaciągnął się dobrowolnie, bo może został siłą wcielony do wojska jako młody parobczak. W latach 1703-1711 na Węgrzech miała miejsce antyhabsburska insurekcja, często określane jako ostatnie powstanie kuruców. Jego inicjatorem i głównym przywódcą był magnat Franciszek II Rakoczy. Nie wiadomo w jakich okolicznościach Juraj Jánošík znalazł się w szeregach kuruców. Nie ma pewności jak długo w nich służył. Możliwe, że udział Jánošíka w powstaniu Rakoczego zamyka się w latach 1706-1708, a więc przypada na młodzieńcze lata jego życia (18- 20 lat). Jest możliwe, że brał udziału w bitwie pod Trenczynem rozegranej 3 sierpnia 1708 roku, kiedy powstańcy ponieśli klęskę. Po tej bitwie powstanie Rakoczego zaczęło powoli upadać. Węgrzy tracili kolejne twierdze, tracili zdolność walki i obrony. Ostatecznie w dniu 1 maja 1711 powstańcy zawarli z Austriakami pokój.

Janosik zapewne na długo przed zakończeniem zbrojnego powstania opuścił szeregi kuruców. Powrócił do Terchovy. Niedługo jednak bawił w domu rodziców. Znowu znalazł się w wojsku, ale tym razem w armii cesarskiej. Też nie wiadomo, czy trafił tam z własnej woli, czy został wcielony przymusem. Wiadomo jednak, że został przydzielony do załogi Zamku w Bytčy, wchodzącego w skład habsburskich warowni. Twierdza ta, oprócz znaczenia obronnego na czas wojny, spełniała funkcje związane z utrzymaniem bezpieczeństwa kraju, w tamtych czasach poważnie zagrożonego ze strony działających band zbójeckich. Ujętych złoczyńców osadzano często w zamkowych lochach, oddając ich pod straż wojskową. Tak też działo się na Zamku w Bytčy,  do straży więziennej przydzielony został Juraj Jánošík. Zlecono mu dozór Tomáša Uhorčíka z Przedmierza, znanego herszta zbójnickiego. Stało się niebawem coś niespodziewanego.

Między młodym strażnikiem i więźniem zawiązała się sympatia. Zapewne za staraniem Uhorčíka, który jako doświadczony wyga umiał zjednać sobie przychlność Janosika, któremu zaimponował widocznie zbójnicki życiorys Tomáša. Janosik w zamian za zbójnickie opowieści być może łamał nawet surowy regulamin, dostarczając więźniowi lepszej strawy i napitku, a być może nawet był łącznikiem  Tomáša z towarzyszami pozostającymi na wolności. Tymże właśnie Janosik zaskarbił sobie przyjaźń Tomáša Uhorčíka, a już z pewnością faktem, że pomógł mu zbiec z więziennych lochów.

Niedługo potem Janosik został wykupiony z wojska, do czego najprawdopodobniej przyczynił się Tomáš Uhorčík, ofiarując na ten cel część z ukrytych kosztowności pochodzących z wcześniejszych rabunków. Juraj jednak długo nie zabawił na ojcowskiej gospodarce, choć tam para dodatkowych rąk do pracy przydałaby się na pewno…

Zamek w Bytčy.




Pałac Ślubów (słow. Sobášny palác).











Zamek w Bytčy.


Bytcza (Bytča) to miasto leżące w dolinie rzeki Wag. Jedną z ciekawszych atrakcji turystycznych jest renesansowy zamek. Jego początki sięgają XIII wieku, kiedy to wzniesiona została tu pierwsza gotycka warownia. W XVI wieku dostała się ona we władanie członków potężnego magnackiego rodu Thurzonów, którzy w latach 1571-1574 przebudowali dotychczasową twierdzę w okazały renesansowy pałac. Inicjatorem tej przebudowy był ówczesny magnat i właściciel dóbr orawskich Franciszek Thurzo (1515-1574). Jakiś czas później rezydencja w Bytczy obok Zamku Orawskiego stała się jedną głównych siedzib rodu Thurzonów. Na początku XVIII wieku kompleks pałacowy został powiększony o nowy budynek, a był nim Pałac Ślubów (Sobášny palác), w którym odbyły się śluby wszystkich córek Franciszka Jerzego Thurzo. W 1624 roku posiadłość w Bytczy przejęta została przez członków magnackiego rodu Esterházych, a w 1686 nabyli ją Popperowie. Cały kompleks składa się m.in. z renesansowego kasztelu, Pałacu Ślubów, klasycystycznego pałacyku (obecnie Urząd Miejski) oraz wybudowanego pod koniec XIX wieku budynku bramy. Z uwagi na to że w pałacu swoje siedziby różnego rodzaju instytucje państwowe to tylko część jego wnętrz udostępniona jest dla zwiedzających. W całości zaś dostępny jest Pałac Ślubów.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Cieszymy się, że tu jesteś! Mamy nadzieję, że wpis ten był ciekawy i podobał Ci się. Jeśli tak, to będzie nam miło, gdy podzielisz się nim ze znajomymi albo dasz nam o tym znać komenterzem. Dzięki temu będziemy wiedzieć, że warto dalej pisać.