Zaproszenie do królewskiego zamku (3)

Skarbiec Koronny

W gotyckich pomieszczeniach z XIV wieku, na parterze w północno-wschodnim narożniku zamku znajduje się Skarbiec Koronny. Od XIV wieku były w nim przechowywane insygnia władzy królewskiej, takie jak korony, berła, miecz koronacyjny tzw. Szczerbiec, kosztowne miecze ceremonialne, słynne dwa miecze krzyżackie spod Grunwaldu, ewangeliarz, liczne naczynia złote i srebrne, klejnoty takie jak: pierścienie, naszyjniki, medaliony, łańcuchy, bransolety, wachlarze, kamienie szlachetne, sznury pereł, kosztowna wysadzana kamieniami broń, oporządzenie jeździeckie, przybory myśliwskie oraz wiele innych kosztowności. W Skarbcu Koronnym, obok majątku państwowego, przechowywany był również prywatny majątek władcy. Zasoby Skarbca Koronnego pomnażały dary dyplomatyczne i zapisy monarchów, a pustoszały głównie wtedy gdy trzeba było pokryć koszty działań wojennych.

Insygnia królewskie przechowywane w Skarbcu Koronnym wyjmowano tylko podczas wyjątkowych okazji np. podczas koronacji. Pierwszy publiczny pokaz insygniów przechowywanych w Skarbcu Koronnym miał miejsce w 1792 roku. Trzy lata później Skarbiec Koronny został ograbiony przez pruskie wojska okupujące Wzgórze Wawelskie.

Obecnie w Skarbcu Koronnym znajduje się tylko namiastka tego, co w nim było, to co udało się po latach odzyskać. Pierwsza sala Skarbca z masywnym filarem na środku, zwana Salą Kazimierza Wielkiego, w pierwszej połowie XIV wieku pełniła funkcję reprezentacyjnego apartamentu mieszkalnego. Zawiera ona ekspozycję klejnotów, średniowiecznych naczyń liturgicznych, precjozów związanych z władcami Polski, paradne naczynia i zegary z wieków XVI-XVIII oraz odznaki polskich Orderów Orła Białego i Świętego Stanisława.

Sala Kazimierza Wielkiego.

Ołtarzyk pałacowy z około 1720-1725.

Obok znajduje się Sala z paradną bronią. Znajdują się w niej głównie łupy z XVII-wiecznych kampanii wojsk polskich, w tym trofea z odsieczy wiedeńskiej z 1683 roku, na które składają się kunsztownie dekorowane rzędy na konie i siodła. Mamy tu też militaria ze zbrojowni Jana III Sobieskiego w Żółkwi.

Sala w Wieży Zygmunta mieści ekspozycję odznak zaszczytnych Jana III Sobieskiego, m.in. płaszcz kawalera orderu Św. Ducha, który otrzymał w 1676 roku od króla Francji Ludwika XIV oraz kapelusz i miecz z daru papieża Innocentego XI w roku 1684.

Z kolei w Sali Jadwigi i Jagiełły, położonej w gotyckim pawilonie z końca XIV wieku przechowywany jest miecz Zygmunta I Starego oraz najcenniejsza pamiątka historyczna po królach Polski: Szczerbiec - miecz koronacyjny królów Polski.

Szczerbiec - miecz koronacyjny królów Polski.

Obecna ekspozycja jedynie nawiązuje do dawnego Skarbca Koronnego i jego świetności. Wiele cennych skarbów zostało na zawsze zatraconych, w tym insygnia władzy wywiezione do Berlina, gdzie stały się częścią skarbca Hohenzollernów, a potem w 1809 roku zostały przetopione na monety.

Przy okazji Skarbca Koronnego wspomnieć trzeba o pobliskim Skarbcu Katedralnym, w którym przechowuje się również wiele cennych pamiątek po królach polskich m.in. przedmiot, który pamięta czasy zjazdu gnieźnieńskiego, który odbył się w roku 1000. Wówczas to książę Bolesław I Chrobry otrzymał z rąk cesarza Ottona III przedmioty, które uznawane są za pierwsze insygnia władzy królewskiej w Polsce, choć faktyczna koronacja na króla Polski miała miejsce dopiero 1025 roku. O wydarzeniu tym pisze Kronika Galla Anonima:

[...] Zważywszy jego chwałę potęgę i bogactwo cesarz rzymski zawołał w podziwie: Na koronę mego cesarstwa! to, co widzę, większe jest, niż wieść głosiła! I za radą swych magnatów dodał wobec wszystkich: Nie godzi się takiego i tak wielkiego męża, jakby jednego spośród dostojników księciem nazywać lub hrabią, lecz wypada [chlubnie] wynieść go na tron królewski i uwieńczyć koroną.

A zdjąwszy z głowy swej diadem cesarski, włożył go na głowę Bolesława na [zadatek] przymierza i przyjaźni, za chorągiew triumfalną dał mu w darze gwóźdź z krzyża Pańskiego wraz z włócznią św. Maurycego, w zamian za co Bolesław ofiarował mu ramię św. Wojciecha.

Z ofiarowanych wówczas przedmiotów zachował się tylko grot Włóczni Świętego Maurycego, który przechowywany jest obecnie w Skarbcu Katedralnym.

Kończymy zwiedzanie Skarbca Koronnego i przechodzimy do niższych kondygnacji zamku, gdzie znajduje się...

Zbrojownia

Ze Skarbca Koronnego przemieszczamy się do piwnic Zamku Królewskiego na Wawelu. Schody do piwnic rozpoczynają się w sieni, w której eksponowana jest broń drzewcowa, piki, glewie, partyzany, halabardy używane przez gwardie dworskie i miejskie, a także miecze dwuręczne. Stopnie wprowadzają nas do sali z XIV wieku, której sklepienie wsparte jest na filarze. Pod sklepieniem zawieszone są kopie chorągwi krzyżackich zdobytych pod Grunwaldem w 1410 roku, odtworzone w XX wieku na podstawie szczegółowych opisów pióra Jana Długosza i miniatur Stanisława Durinka w dziele „Banderia Prutenorum”. W pomieszczeniach piwnicznych prezentowane są lufy armat, haubic i moździerzy oraz kule do nich. Znajdują się tu też paradne armatki, a wśród nich dwie z 1560 roku, odlane przez norymberskiego ludwisarza Oswalda Baldnera dla Zygmunta II Augusta. Pod ścianami rozmieszczono również gotyckie halabardy używane przez gwardie dworskie i miejskie pochodzące z wieków od XIV do XVI, miecze katowskie z XVII wieku oraz miecz sędziowski. Stoją też włócznie z XVII-XVIII wieku, a także dwa XVII-wieczne berdysze. Zbrojownia na tej kondygnacji zajmuje trzy pomieszczenia piwniczne, ale jej ekspozycja znajduje się również na parterze.

Sień w piwnicach zbrojowni.

Lufy armatnie.

Wracamy zatem na parter i przez znaną nam sień przechodzimy do kolejnych sal Zbrojowni. Pierwsza boczna salka wypełniona jest zbrojami: niemieckimi płytowymi z XVI i początku XVII stulecia, półzbroje husarskie z XVII wieku (wśród nich jeden unikat z oryginalnymi skrzydłami), łuskowe karaceny używane w Polsce w końcu XVII wieku i 1 połowie XVIII wieku. Jest tu też znakomita pod względem konstrukcyjnym i estetycznym zbroja turniejowa z Dworu Artusa w Gdańsku - dzieło norymberskiego płatnerza Konrada Polera z około 1490 roku.

Sala ze zbrojami.

Wracając do sieni przedostajemy się do większej sali z bronią pochodzącą z kilku stuleci od końca XV wieku do początku XIX wieku. Znajdują się w niej średniowieczne i nowożytne miecze, rapiery, koncerze i szpady, w tym bogato zdobione reprezentacyjne egzemplarze. Polski oręż reprezentują karabele, szable husarskie i unikalna szabla ormiańska zwaną czeczugą. Szczególną pamiątką historyczną jest głownia szabli hetmana wielkiego koronnego Stanisława Jabłonowskiego, uczestnika bitwy pod Wiedniem w 1683 roku. Pośród wymienionych eksponatów znajdziemy bardzo rzadko spotykane hełmy husarskie tzw. kapaliny z końca w. XVII wieku.

Sala z bronią sieczną i kłującą.

W kolejnej, ostatniej sali Zbrojowni, zgromadzono ręczną broń palną i miotającą. Oglądamy w niej wspaniałe, inkrustowane kością, zdobione trawieniem i rytowaniem strzelby, arkebuzy, petrynały i pistolety. Najstarsze egzemplarze pochodzą z początku XVI wieku, na najmłodsze z początku XIX wieku. W galotach eksponowane są również kusze do celów myśliwskich i sportowych, przeważnie niemieckie, a wśród nich znajdziemy piękny egzemplarz wykonany w Polsce w 1725 roku dla podkomorzego koronnego Kazimierza Poniatowskiego, brata króla Stanisława Augusta.

Ekspozycja broni palnej.

Ekspozycja broni miotającej.

Tu kończymy przegląd jednego z najpoważniejszych zbioru militariów w Polsce.

Zbliża się godzina 12.50, nie możemy się spóźnić, gdyż to godzina wyznaczona nam na wejście do...

Przed nami Prywatne Apartamenty Królewskie

Udostępnij: